دو متغیر مهم اثرگذار بر شکست اوکراین/ چرا ناتو در قبال روسیه منفعل شده است؟

رسول سلیمی: ینس استولتنبرگ، دبیرکل ناتو در مصاحبه‌ای با کانال تلویزیونی ARD المان، بر اهمیت حمایت بیشتر از اوکراین در برابر روسیه تأکید کرد. او گفته «ما باید برای اخبار بد آماده باشیم… درگیری‌ها در مراحل مختلف توسعه می‌یابند. اما ما باید از اوکراین در زمان‌های خوب و بد حمایت کنیم.» او اعتراف کرده که متحدان غربی قادر به تأمین مهمات کافی برای کیف نبودند. استولتنبرگ از پاسخ‌دادن به سؤال یک روزنامه‌نگار در مورد چگونگی عملکرد ارتش اوکراین در حال حاضر خودداری کرد. رئیس ناتو خاطرنشان کرده که رهبری اوکراین و ارتش درگیر تصمیم‌گیری‌های دشوار هستند.

وضعیتی که آشکارا از ترس غربی‌ها درباره شکست اوکراین حکایت دارد. شکستی که پیامدهای سهمگینی برای امریکا و هم‌پیمانان او در اروپا خواهد داشت. در اوایل ماه نوامبر، مجله اکونومیست مصاحبه‌ای با والری زالوژنی، فرمانده کل نیروهای مسلح اوکراین منتشر کرد. او اعتراف کرد که جنگ به بن‌بست رسیده و جنگ می‌تواند به یک موقعیت طولانی تبدیل شود. پس از مصاحبه زالوژنی، ولادیمیر زلنسکی، رئیس‌جمهور اوکراین واکنش نشان داد و در پاسخ گفت که او وضعیت را بن‌بست نمی‌داند، اما اعتراف کرد که وضعیت در میدان جنگ دشوار است.

زلنسکی در گفتگوی اخیر خود با آسوشیتدپرس نیز گفت که به دلیل کمبود سلاح، اوکراین هنوز به نتایج مطلوب دست نیافته است. درعین‌حال، رئیس‌جمهور اوکراین تأکید کرد که کیف به اقدامات خود اطمینان دارد و قصد تسلیم‌شدن ندارد. زلنسکی علت شکست‌های هفته‌های اخیر را تمرکز غرب بر خاورمیانه ارزیابی می‌کند. او یادآور شد که توجه جامعه جهانی به درگیری در خاورمیانه معطوف شده است.

در ماه اکتبر، جو بایدن، رئیس‌جمهور امریکا، درخواستی را برای بیش از ۱۰۵ میلیارد دلار کمک دفاعی به کنگره ارسال کرد که شامل ۶۱.۴ میلیارد دلار کمک به اوکراین و ۱۴.۳ میلیارد دلار کمک به اسرائیل بود. کنگره هنوز از درخواست دولت بایدن حمایت نکرده است و به نظر می‌رسد سرنوشت هر دو جنگ که یک سوی آن کمونیست‌های روسیه و سوی دیگر آن اسلام گرایان ضدصهیونیست است به سیاست داخلی امریکا و منازعات انتخابات سال آینده این کشور گره خورده است.

بیشتر بخوانید:

روایت گاردین از بی‌پولی آمریکا برای حمایت اوکراین/ تبعات قطع حمایت واشنگتن چیست؟

کاخ سفید: پولمان برای کمک به اوکراین تمام شده است

موج سواری پوتین بر جنگ اسرائیل و حماس/ ماشین تبلیغات کرملین چگونه کار می‌کند؟

چرایی رویکرد انفعالی ناتو در برابر روسیه

تحلیل‌گران غربی معتقدند سیاست ناتو در قبال اوکراین، پوتین را به ادامه جنگ تشویق می‌کند. از سوی دیگر موضع ناتو تاکنون این بوده که اوکراین در درازمدت عضو این ائتلاف خواهد شد، اما نه تا زمانی که روسیه به جنگ علیه اوکراین ادامه دهد. ناتو نگران است که پذیرش اوکراین باعث جنگ مستقیم ناتو با نیروهای کرملین شود و این امر ممکن است به استفاده از سلاح‌های هسته‌ای منجر شود.

ازاین‌رو تحلیلگران غربی هشدار دادند که این یک دیدگاه اشتباه است و این سیگنال را به ولادیمیر پوتین می‌فرستد که او باید به مبارزه ادامه دهد و تا زمانی که او ادامه دهد، ناتو اوکراین را به‌عنوان عضو نخواهد پذیرفت و بنابراین پوتین معتقد است که او هنوز شانس پیروزی دارد. گروهی دیگر از تحلیل‌گران غربی که حامی عضویت فوری اوکراین به ناتو هستند معتقدند مهم نیست که پوتین چه واکنشی خواهد داشت و چون ادامه جنگ برای روسیه بی‌معنی و ویرانگر است، حرکت روبه‌جلو با عضویت اوکراین در ناتو، به عقب‌نشینی کرملین منجر خواهد شد.

این تحلیلگران به اهمیت اقتصاد اوکراین نیز پرداخته‌اند و تأکید می‌کنند هم‌زیستی بین حمایت نظامی و اقتصادی از اوکراین وجود دارد. به‌عنوان‌مثال، هیچ سود اقتصادی بیشتری برای اوکراین نسبت به باز کردن بنادر خود به حمل‌ونقل عادی وجود ندارد. بااین‌حال، این تنها از طریق عملیات امنیتی نظامی مانند مین‌زدایی و آزادی ناوبری در دریای سیاه به دست خواهد آمد. ناظران اقتصادی می‌گویند اگر اقدامات امنیتی بتواند به اوکراین کمک کند تا به رشد تولید ناخالص داخلی ۲۵ میلیارددلاری دست یابد، این دستاورد، نیاز به حمایت بودجه غرب را کاهش خواهد داد.

وضعیت فعلی جنگ روسیه و اوکراین

در همین حال، دبیرکل ناتو گفت که شدیدترین درگیری‌های این جنگ در هفته‌های اخیر در شرق اوکراین رخ‌داده است. مؤسسه مطالعات جنگ مستقر در ایالات متحده هم موضوع را تایید کرده و گفته نیروهای روسی پیشرفت‌های تأیید شده‌ای در شمال غربی و جنوب شرقی اودیوکا در طول آخر هفته انجام داده‌اند. از سوی دیگر وزارت دفاع بریتانیا برآوردهای اوکراین از تلفات روسیه را به طور متوسط روزانه تقریباً یک نفر در ماه نوامبر “قابل‌قبول” توصیف کرده است.

اما نگرانی غربی‌ها از پیروزی‌های پی‌درپی پوتین آنجا برجسته می‌شود که سرگئی لاوروف، وزیر امور خارجه روسیه، در پاسخ به اظهارات وزیر دفاع امریکا در هفته‌های گذشته تأکید کرده که پوتین در صورت پیروزی در اوکراین متوقف نخواهد شد. این در حالی است که صادرات کالاهای غیرنظامی مورداستفاده ارتش روسیه که از ترکیه دریافت می‌کند افزایش‌یافته است. موضوعی که نگرانی ایالات متحده و اتحادیه اروپا را به همراه داشته و عضویت ترکیه به اتحادیه اروپا را نیز به مخاطره انداخته است.

شکاف در ارتش اوکراین و اختلاف با امریکایی‌ها

در همین حال انتقادات داخلی به سطوح بالای ارتش اوکراین رسوخ کرده و متغیرهای اثرگذار بر شکست اوکراینی‌ها را افزایش داده است. گزارش رسانه‌ها نشان می‌دهد که زلنسکی با ژنرال‌های خود بر سرانجام ضد حمله و خواسته‌های او برای دفاع از باخموت و اودیوکا به هر قیمتی که رهبری نظامی اوکراین آن را یک اشتباه استراتژیک می‌داند بالا گرفته است. سران نظامی اوکراین معتقدند دفاع از باخموت و اودیوکا به هر قیمتی به افزایش تلفات سربازان و تجهیزات منجر خواهد شد.

افسران ارشد نظامی اوکراین می‌گویند که دستورات دفتر رئیس‌جمهور گاهی اوقات از واقعیت میدان جنگ فاصله می‌گیرد اختلاف زلنسکی با ژنرال‌هایش در سوم نوامبر تشدید شد، زمانی که زلنسکی ژنرال ویکتور خورنکو، فرمانده نیروهای عملیات ویژه اوکراین را اخراج کرد. فرمانده کل ارتش اوکراین، ژنرال والری زالوژنی، درخواست برکناری او را تأیید نکرد. نیویورک‌تایمز گزارش داده که ” ژنرال زالوژنی، فرمانده کل نیروهای اوکراین، اخراجش را برنامه‌ریزی‌شده می‌دانست” و “به نظر می‌رسد که اخراج او اقتدار ژنرال زالوژنی را تضعیف کرده است.”

چه آنکه اخراج افسران نظامی اوکراین، امریکا را که روابط کاری نزدیک و مؤثری با خورنکو (فرمانده نیروهای عملیات ویژه اوکراین) داشته را غافلگیر کرد. پیش‌تر؛ نیروهای عملیات ویژه خورنکو با حملات دوربرد در پشت خطوط روسیه موفقیت‌هایی داشته‌اند. علاوه بر فشارهایی که از درون حلقه سیاسی و نظامی داخلی زلنسکی وارد می‌شود، فشار دیپلماتیک از سوی شرکای بین‌المللی زلنسکی نیز وارد می‌شود.

یک مقاله در سوم نوامبر در ان بی سی نیوز منتشر شد که گزارش می‌داد “مقامات ایالات متحده و اروپا با دولت اوکراین در مورد آنچه که مذاکرات صلح احتمالی با روسیه است، باهدف برای پایان‌دادن به جنگ باشد، صحبت می‌کنند.” در این مقاله با استناد به یک مقام ارشد فعلی و یک مقام ارشد سابق امریکایی که نزدیک به مذاکرات است، آمده است: «این گفتگوها شامل طرح‌های بسیار گسترده‌ای ازآنچه اوکراین ممکن است برای رسیدن به توافق از آن دست بکشد، است را شامل می‌شود. مذاکرات نشان می‌دهد که ایالات متحده و متحدان اروپایی آن با زالوژنی توافق کرده‌اند که اوکراین ممکن است به اهداف خود در میدان جنگ دست یابد یا آنکه تحقق اهداف آنها ممکن است با نبرد طولانی‌مدت ادامه یابد.

ان‌بی‌سی گزارش می‌دهد که “مقامات نظامی ایالات متحده به طور خصوصی شروع به استفاده از اصطلاح “بن‌بست” برای توصیف نبرد فعلی در اوکراین کرده‌اند.” به گزارش ان‌بی‌سی، این نگرانی‌ها باعث شده که مقامات امریکایی به طور خصوصی اذعان کنند که “اوکراین احتمالاً تنها تا پایان سال میلادی برای مذاکرات صلح فرصت دارد.”

ارتباط سرنوشت اوکراین و انتخابات امریکا

تلاش‌های جنگی اوکراین بیشتر از همه به واشنگتن بستگی دارد، جایی که آشکارا حمایت دوحزبی از اوکراین در کنگره متزلزل است و انتخابات ریاست‌جمهوری می‌تواند کل معادله جنگ را تغییر دهد.

تحلیلگران سیاسی می‌گویند بازگشت شخصیتی مانند دونالد ترامپ به ریاست‌جمهوری می‌تواند به معنای مرگ و زندگی برای اوکراین باشد و سرنوشت جنگ را به‌کلی تغییر دهد.

سناریوهای پیشرو حکایت از آن دارد که اگر روسیه جنگ را متوقف کند، مذاکرات صلح با اوکراین به حفظ موجودیت این کشور خواهد انجامید، اما اگر اوکراین جنگ را متوقف کند، اوکراین وجود نخواهد داشت. این عبارت اغلب در ماه‌های اولیه جنگ تمام‌عیار تکرار می‌شد و حقیقت آن تغییر نکرده است. این در شرایطی است که از بیانیه‌های رسمی گرفته تا روایت‌های تبلیغاتی روسیه هیچ نشانه‌ای از تسلیم‌شدن در برابر اوکراین وجود ندارد.

بااین‌وجود؛ احتمالاً، اوکراین ممکن به‌اندازه کافی برای حفظ خطوط دفاعی خود در برابر روسیه تا سال ۲۰۲۴ کمک‌های نظامی را از غرب دریافت کند، اما در مورد ۲۰۲۵ یا ۲۰۲۶ چطور؟ اگر به دلیل کمبود تجهیزات، مهمات و پرسنل، ظرفیت ارتش اوکراین برای جنگ در نهایت کاهش یابد، شهرهایی مانند خارکف و حتی کیف بار دیگر تحت تهدید اشغال روسیه قرار خواهند گرفت و این موضوع با برآمدن ترامپ تقویت خواهد شد. این در حالی است که استمرار نبردها در غزه بین حماس و اسرائیل نیز به تضعیف جبهه اوکراین در برابر روسیه خواهد انجامید.

۳۱۱۲۱۳