بررسی مفاهیم آیه ۱۵۲ سوره انعام آیه روز هشتم پویش«زندگی با آیه ها» – خبرگزاری آنلاین | اخبار ایران و جهان
خبرگزاری آنلاین گروه استان ها: عدالت و انصاف دو مفهوم بنیادین و در هم تنیده هستند که نقشی حیاتی در شکل گیری و پایداری یک جامعه سالم و پویا ایفا می کنند؛ این دو مؤلفه به حدی در صلاح و فلاح جامعه تأثیرگذار هستند که سنگ بنای جامعه ای سالم را تشکیل می دهند.
عدالت در ابعاد اجتماعی به معنای رعایت حقوق افراد و گروه ها و برقراری توازن در جامعه است در حالی که انصاف فراتر از قانون به معنای در نظر گرفتن شرایط خاص افراد و اعمال رحمت و گذشت در برخورد با آنان است.
عدالت و انصاف توصیه و امر مهمی است که باید در خانواده محیط کار تعاملات اجتماعی تعاملات فردی مسائل قضائی و سیاسی و به طور کل در همه ساحت ها رعایت شود.
والدین باید در برخورد با فرزندان خود عدالت و انصاف را رعایت کنند و از تبعیض پرهیز کنند. این امر موجب ایجاد حس امنیت و اعتماد در فرزندان شده و از بروز اختلافات و حسادت ها جلوگیری می کند.
در محیط کار نیز هم کافرما و هم کار پرداز و کارگر باید به صورت متقابل عدالت و انصاف را رعایت کنند اگر عدالت و انصاف در روابط کار حاکم شود یکی از پایه های توسعه پایدار که ارزش گذاری حقیقی نیروی انسانی است تحقق پیدا خواهد کرد.
همه افراد جامعه باید در تعامل با یکدیگر عدالت و انصاف را رعایت کنند و از تبعیض غیبت تهمت و سایر رفتارهای ناپسند دوری نمایند. این امر موجب ایجاد فضایی صمیمانه و همدلانه در جامعه شده و از بروز اختلافات و درگیری ها جلوگیری می کند.
بخشی از آیه ۱۵۲ سوره انعام «وَإِذَا قُلْتُمْ فَاعْدِلُوا وَلَوْ کَانَ ذَا قُرْبَیٰ» به معنای «و وقتی نظر خود را می گوئید و حرف می زنید عدالت و انصاف را رعایت کنید هرچند درباره نزدیکانتان باشد.» به بحث رعایت عدالت و انصاف در کلام و اظهارنظرها پرداخته است.
باید دقت نظر داشته باشیم که قبل از هرگونه اظهارنظر درباره دیگران باید اطلاعات کافی و دقیق کسب کنیم و از قضاوت عجولانه پرهیز نمائیم ضمن اینکه باید در گفتار خود از کلمات و عبارات مؤدبانه و محترمانه استفاده کنیم و از توهین تحقیر و تمسخر دیگران خودداری نمائیم.
اگر قصد انتقاد از کسی را داریم باید با لحنی ملایم و دلسوزانه این کار را انجام دهیم و هدفمان اصلاح رفتار فرد باشد نه تخریب شخصیت او.
نکات تفسیری بخشی از آیه ۱۵۲ سوره انعام
حجت الاسلام والمسلمین حسن موسایی استاد حوزه و دانشگاه و قائم مقام حوزه علمیه هرمزگان در گفتگو با خبرنگار آنلاین با اشاره به آیه ۱۵۲ سوره انعام اظهار داشت: آیه ۱۵۲ سوره انعام یکی از آیات پر نکته در قرآن کریم است که بیش از ۱۰ نکته مهم و کاربردی من جمله نحوه برخورد با یتیمان عدالت محوری در جامعه وفای به عهد و رعایت عدالت و انصاف در قضاوت ها شهادت ها و اظهار نظرها است که اجرای این فرامین می تواند جامعه را تبدیل به مدینه فاضله ای کند که خداوند متعال برای جامعه ترسیم کرده است.
وی افزود: یکی از نکات مهم و کلیدی آیه ۱۵۲ سوره انعام در این بخش است که خداوند می فرمایند: «وَإِذَا قُلْتُمْ فَاعْدِلُوا» یعنی در گفتگوهای خود عدالت را رعایت کنید؛ بر اساس روایات یکی از گرفتار کننده ترین اجزای بدن انسان «زبان» است بیش از ۴۰ گناه را می توان با زبان انجام داد و بدتر از همه هم این است که با زبان می توان دیگران را نیز به سمت گناه و تباهی برد و یا اینکه درگیر گناه اجتماعی کرد.
موسایی بیان کرد: رعایت عدالت و انصاف در گفتار یعنی اینکه در گواهی ها وصیّت ها قضاوت ها صدور حکم ها انتقادها و ستایش ها اظهار نظرها نقل اخبار و هر چیزی که مربوط به زبان می شود عدالت حق و حقیقت را رعایت کنیم التزام به این دستور قرآنی در رابطه با افراد صاحب نفوذ افراد صاحب تریبون معتمدین مردم ک مسئولان بیش از پیش حائز اهمیت است چرا که خطای آن ها در این ساحت گرفتاری و مشکلات را به بقیه نیز تسری می دهد.
این استاد حوزه و دانشگاه تأکید کرد: مثال واضح برای نتایج عدم التزام به رعایت عدالت و انصاف در گفتار را می توان در ماجرای شهادت هانی بن عروه یافت آن جایی که شریح قاضی به دروغ گواه بر زنده بودن هانی داد و شاید اگر چنین سخن ناعادلانه ای از این مرد که در جایگاه توسعه عدالت نشسته بود صادر نمی شد امروز ممکن بود شاهد اتفاقات دیگری در وقایع سال ۶۱ هجری باشیم.
حجت الاسلام موسایی تاکید کرد: خداوند متعال در تکمیل این بخش از آیه می فرمایند: «وَلَوْ کَانَ ذَا قُرْبَیٰ» یعنی ما حق نداریم در مواجهه با نزدیکان خود نیز عدل و انصاف را کنار بگذاریم اینکه چه کسی در مقابلمان ایستاده است تفاوتی در اصالت گفتار ما نمی کند خداوند متعال از ما می خواهد مسائل شخصی را در اظهار نظرها قضاوت ها و ستایش ها دخیل نکنیم و همواره بر مدار حق باشیم.
اگر مسلمانان به اصول قرآنی عمل کنند جامعه ای سالم خواهیم داشت
شیخ طه محمدی عالم اهل سنت هرمزگان نیز با اشاره به آیه ۱۵۲ سوره انعام گفت: خداوند در آن مسلمانان را به رعایت عدالت در گفتار دعوت کرده است. این آیه می فرماید: «وَإِذَا قُلْتُمْ فَاعْدِلُوا وَلَوْ کَانَ ذَا قُرْبَیٰ» که به معنای رعایت عدالت در گفتار حتی در برابر نزدیک ترین افراد است.
شیخ طه محمدی با اشاره به این آیه بر اهمیت رعایت عدالت در تمامی جوانب زندگی تأکید کرد و اظهار داشت: حتی در مواقعی که به ضرر فرد یا خانواده باشد باید عدالت را رعایت کرده و از هرگونه تعصب و تبعیض پرهیز کرد.
وی افزود: در هیچ یک از مکاتب انسانی هیچ گونه توصیه ای به این اندازه بر رعایت عدالت در گفتار و عمل تأکید نشده است مگر در تعالیم وحیانی قرآن.
وی سپس به آیه دیگری از سوره مائده اشاره کرد که در آن خداوند به اهل ایمان دستور می دهد تا «یا أَیُّهَا الَّذینَ آمَنوا کونوا قَوّامینَ لِلَّهِ شُهَداءَ بِالقِسطِ ۖ وَلا یَجرِمَنَّکُم شَنَآنُ قَومٍ عَلیٰ أَلّا تَعدِلُوا ۚ اعدِلوا هُوَ أَقرَبُ لِلتَّقویٰ ۖ وَاتَّقُوا اللَّهَ ۚ إِنَّ اللَّهَ خَبیرٌ بِما تَعمَلونَ» به این معنا که مسلمانان باید برپادارنده قسط و عدالت باشند و حتی در مواجهه با دشمنان یا کسانی که نیکوکار یا بدکار هستند باید عدالت را رعایت کنند.
شیخ طه محمدی ادامه داد: خداوند در این آیه تأکید می کند که نباید در داوری ها یا قضاوت ها به دلیل احساسات یا تعصبات به نفع یا ضرر یک طرف عمل کرد. «ملاک صحت حکم تنها رعایت عدالت است» و باید از هرگونه تبعیض اعم از اینکه طرف مقابل فقیر باشد یا غنی پرهیز کرد.
وی افزود: اگر در حکم یا گفتار خود عدالت را نادیده بگیریم قطعاً خداوند از آن آگاه است.
این عالم اهل سنت هرمزگان همچنین به تأثیر اجرای عدالت در جامعه اشاره کرد و گفت که اگر مسلمانان در جامعه به این اصول عمل کنند جامعه ای سالم و با ثبات خواهیم داشت.
وی بیان کرد: این اصول و توصیه ها از سوی خداوند برای نجات جامعه بشری از فساد و نابودی است و اگر این دستورات به درستی در جامعه پیاده سازی نشود هیچ راهی جز توبه و بازگشت به دستورات خداوند باقی نخواهد ماند.
شیخ طه محمدی در پایان سخنان خود به مؤمنان توصیه کرد: همواره در تمامی عرصه ها از جمله خانواده جامعه و سیاست به رعایت عدالت و انصاف پایبند باشند و هیچ گاه از روی هوای نفس و احساسات شخصی از اصول عدالت خارج نشوند.
وی خاطرنشان کرد: رعایت عدالت در گفتار و عمل نشانه تقوای الهی است و باید همواره برای رضای خداوند و در جهت تحقق عدالت در جامعه تلاش کنیم.