تلگرام از چه سالی وارد ایران شد؟

مروری بر تاریخچه تلگرام

تلگرام کی متولد شد؟ برنامه پیام‌رسان تلگرام برای اولین بار در 14 آگوست 2013 برای آیفون راه‌اندازی شد و بعد نسخه آلفا برای اندروید را در 20 اکتبر 2013 بیرون داد. می‌توانید از تلگرام در تلفن‌های همراه هوشمند، تبلت‌ها، ویندوز، ویندوزفون و لینوکس استفاده کنید. همچنین می‌توانید علاوه بر خرید ممبر واقعی تلگرام ارزان؛ به طور همزمان از تلگرام روی چندین وسیله استفاده کنید و تنها به یک شماره تلفن منحصربه‌فرد در تمام آنها نیاز دارید. شما می‌توانید یک نام کاربری برای خود انتخاب کنید و سایرین می‌توانند نام شما را جست‌وجو و شما را پیدا کنند و به شما پیام بدهند. حتی در صورتی که شماره تلفن شما را نیز نداشته باشند با نام کاربری نیز می‌توانند به شما پیام دهند.

موسسان تلگرام برنامه خود را ایمن‌تر از واتس‌اپ و لاین می‌دانند. آنان می‌گویند اگر از گفت‌وگوی خصوصی استفاده کنید، پیام شما در مبدأ و مقصد رمزگذاری می‌شود و به هیچ عنوان پیام‌ها در فضاهای ابری ذخیره نمی‌شوند و تنها در مبدأ و مقصد در دسترس خواهند بود. البته باید بگوییم احتمالاً این موسسان نمی‌دانند که پیام‌ها در واتس‌اپ نیز به هشت روش رمزگذاری می‌شوند.

آنها به کار و امنیت خود اطمینان بالایی دارند و به کسی که بتواند پیام‌های رمزگذاری‌شده را رمزگشایی کند 300 هزار دلار جایزه می‌دهند. آنها می‌گویند سرویس‌دهنده اینترنت شما هر شرکتی که باشد نمی‌تواند به محتوای پیام شما دسترسی داشته باشد.

شاید برایتان این سوال پیش آید که تفاوت پیام خصوصی با پیام‌های معمولی در چیست؟ آیا پیام‌های معمولی رمزگذاری نمی‌شوند؟ در ابتدا باید بدانید در هر صورت رمزگذاری انجام خواهد شد. اما نوع رمزگذاری‌ها متفاوت خواهد بود. هنگام استفاده از پیام خصوصی، پیام‌ها از رمزگذاری کاربر به کاربر استفاده می‌کنند اما در حالت معمول رمزگذاری کاربر-سرور و سرور-کاربر استفاده می‌شود. همچنین باید بدانید که پیام‌ها از گفت‌وگوهای خصوصی امکان باز‌ارسال به دیگران را ندارند (فوروارد نمی‌شوند)، همچنین اگر پیامی در یک طرف پاک شود در طرف دیگر نیز پاک خواهد شد.

جهت خرید ممبر تلگرام ایده کاو با ما تماس بگیرید.

تاریخچه شبکه های اجتماعی در ایران

در گذشته ای نه چندان دور وب و کاربران ایرانی آن طور دیگری از این فضا استفاده می کردند. نرم افزارها و شبکه های اجتماعی دیگری بر روی بورس بودند که هم اکنون بسیازی از آنان به خاطره ها پیوسته اند. اینترنت در سال ۱۳۷۳ وارد ایران شد ، از آن موقع تاکنون اتفاقات بسیاری رقم خورده است. کاربران هر روز بیشتر شده اند و استفاده از وب آسان تر شده است. دیگر کسی با آن خطوط کند و آن صدای خاطره انگیز دایال آپ به چت روم های یاهو مسنجر و نیم باز نمی رود. در ادامه مهمترین مسنجرهایی که ایرانیان از آن ها استفاده می کردند را مرور خواهیم کرد . شاید مرور این خاطرات در این مقاله برای شما جالب و خواندنی باشد.

یاهو مسنجر

محبوب ترین مسنجر ایرانی ها برای دهه ها ۶۰ و ۷۰ که دیگر خبری از آن با گروه های معروف خودش نیست، در این مسنجر کسی با کسی بحث و جدال نمی کرد، شایعه پراکنی موجود نبود و تنها افراد بصورت سالم و یک کار جدید با یکدیگر ارتباط برقرار می کردند. برای اتصال هم یک کارت اینترنت کافی بود تا صدای دایال آپ را هم از ترس متوجه نشدن دیگر افراد خانه کم کنیم. اکنون یاهو مسنجر چندسالی می شود که از طرف یاهو جمع آوری شده است و کاربری عضو این پیام رسان محبوب و دوست داشتنی نیست و چراغ یاهو برای همیشه خاموش شده است.

اون اوائل استفاده از ایموجی تو یاهو‌مسنجر یکی از سخت‌ترین کارها بود، یعنی ایموجی رو باید می‌ساختی.

می‌زدی D: اینتر می‌زدی می‌شد: ?

مثلا اگه گل رز درست می‌کردی که خیلی خفن بودی.

یکی زنبور می‌فرستاد دیگه خدا بود. می‌گفتیم تو رو خدا بگو چیا رو زدی شد زنبور!

نیم باز

پیام رسان نیم باز در اوایل برای نسخه های جاوا در گوشی موبایل عرضه شده بود و طرفداران زیادی هم داشت، این پیام رسان با قابلیت پیدا کردن افراد بصورت شانسی و شروع به چت با آن ها قابلیت جالبی داشت. بعدها نسخه ویندوز این پیام رسان هم ارائه شد و رقیب جدی برای یاهو مسنجر شناخته می شد تا به امروز که نیم باز که ۱۵۰ میلیون کاربر در ۲۰۰ کشور دارد، نیم باز هنوز هم برای اندروید، تبلت ها و رایانه ها فعال است و در برخی از کشورهای دنیا از آن استفاده می نمایند. این پیام رسان در ایران فیلتر می باشد.

فیسبوک

فیسبوک را می توان پادشاه شبکه های اجتماعی دانست، وقتی فیسبوک از سال ۲۰۰۴ فعالیت خود را آغاز کرد، ایرانیان بسیاری به سمت آن رفتند که اکثر آن ها هم از قشر دانشجو بودند. فیسبوک در اوایل بین ایرانیان محبوب ترین شبکه اجتماعی بود، فیسبوک تا سال های ۲۰۱۱ در بین ایرانیان اولین شبکه اجتماعی بود تا اینکه سرو کله گوشی های هوشمند و شبکه های اجتماعی پر سر و صدا پیدا شد.

فعالیت فیس‌بوک در ایران فراز و نشیب‌های زیادی داشته‌است. فیس‌بوک قبل از سال ۱۳۸۸ دو بار فیلتر و دوباره آزاد شده بود؛ ولی پس از انتخابات ریاست جمهوری ۱۳۸۸ دوباره فیلتر شد. گرچه فیسبوک فیلتر بود، ولی با این وجود افراد زیادی از آن استفاده می کردند. افراد در فیسبوک گروه های فعالی داشتند و مثل کاربران امروزی نبود، دوستی و صمیمیت بین افراد یک گروه واقعا مثال زدنی بود. آن ها حتی هر جمعه قرار کوه یا ورزش را بین همگروهی ها می ذاشتند و اکانت های فیک هم آن چنان وجود نداشتند چراکه فیسبوک اکانت های جعلی را شناسایی و ریپورت می نماید.

در هر صورت فیسبوک گرچه بین ایرانیان کمتر استفاده می شود، ولی بازهم پرکاربرترین شبکه اجتماعی دنیا محسوب می شود و در بسیاری از کشورهای اروپایی و آمریکایی شبکه اول اجتماعی برای ارتباطات به حساب می آید.

وی چت

دقیقا با ورود گوشی های هوشمند به بازار ایران wechat اولین شبکه اجتماعی بود که خیلی سرصدا کرد و اکثر کاربران فیسبوکی را به سمت خود کشاند. ویژگی پیدا کردن افراد نزدیک به هم در وی چت باعث محبوبیت و تعداد عضویت بالای کاربران ایرانی شده بود. وی چت پس از آنکه فیلتر شد، به دلایلی رفع فیلتر شد. در صورتی که دیگر در بین کاربران ایرانی کاملا از یاد رفته است ولی این شبکه در سرتاسر جهان بیش از ۳۰۰ میلیون کاربر عضو و فعال دارد.

بیتالک

BeeTalk هم دیگر از صفحه گوشی های کاربران ایرانی پاک شده است، گرچه زمانی در ایران محبوبیت بالایی داشته ولی با فیلتر شدن و پیدایش دیگر شبکه های اجتماعی محبوبیت خود را در بین کاربران ایرانی از دست داد. ویژگی دوست یابی با GPS هم از عوامل مهم محبوبیت بیتالک در اوایل بود.

وایبر

وایبر علاوه بر اینکه یک پیام رسان متنی بود، امکان برقراری تماس را با دوستان فراهم می کرد. کاربران این شبکه اجتماعی در ۲۰۱۳ به ۲۰۰ میلیون نفر رسیدند. بیش از ۱۰ میلیون ایرانی هم عضو این شبکه اجتماعی هستند که هم اکنون به دلیل فیلتر بودنش فعالیتی ندارند. بنا به گزارش الکسا اینترنت، کاربران داخل ایران دارای بزرگترین درصد بازدید کنندگان از وایبر هستند و ایرانی‌ها بیش از ۱۷ درصد از کاربران این شبکه را تشکیل می‌دادند. شبکه رایگان وایبر با توجه به اشتهای سیری ناپذیر کاربران ایرانی به طنز، به وسیله‌ای برای رد و بدل کردن تازه‌ترین جوک‌ها درآمده‌ بود.

لاین

از محبوب ترین شبکه های اجتماعی در ایران می توان به لاین اشاره کرد که در سال های ۱۳۹۳ کاربران ایرانی بالایی داشت و سبک جالبی مانند فیسبوک را داشت. لاین در سال ۲۰۱۲ در ژاپن راه‌اندازی شد و در ظرف دو سال به بزرگ‌ترین شبکه اجتماعی ژاپنی بدل شد. به طوری که در نوامبر ۲۰۱۳ تعداد کاربران آن در سطح جهانی به مرز ۳۰۰ میلیون نفر رسید که از این تعداد ۵۰ میلیون آن را ژاپنی‌ها تشکیل می‌دادند.

تانگو

در مارس ۲۰۱۳، بیش از ۱۳۰ میلیون کاربر در تانگو ثبت نام کردند و در میان برنامه‌های اندروید، تانگو رتبه چهاردهم را از نظر دریافت از سوی کاربران داشته است ولی در بین ایرانیان دیگر استفاده نمی شود. شاید حتی یک کاربر ایرانی هم در تانگو دیگر مشاهده نکنید.

واتس آپ

whatsapp را باید جزو بهترین شبکه های اجتماعی دنیا دانست. یک پیام رسان ساده که بیش از ۳۰۰ میلیون کاربر از سراسر جهان دارد و ایرانیان زیادی هنوز از این پیام رسان استفاده می نمایند. بارها صحبت از فیلتر این پیام رسان شده است ولی هنوز این شبکه برای ایرانیان فیلتر نشده و یکی از پرسرعت ترین شبکه های اجتماعی در ایران می باشد.

اینستاگرام

اینستاگرام را فعلا باید جزو پرکاربرترین شبکه های اجتماعی در ایران دانست، ایرانی ها در اینستاگرام فعالیت بالایی دارند و عکس ها، ویدیوهایی زیادی را از خود انتشار می دهند. نتایج تازه‌ترین پژوهش در بریتانیا نشان می‌دهند که اینستاگرام بیشترین تأثیر منفی بر سلامت جوانان را دارد.

اینستاگرام در ایران برخلاف سایت‌ها و شبکه‌های اجتماعی مانند فیس‌بوک، توییتر، یوتیوب و دیگر شبکه‌های محبوب دنیا به‌طور کامل فیلتر نیست ولی طرح فیلترینگ هوشمند اینترنت روی آن اجرا شده‌است. در روز ۱۰ دی ۱۳۹۶ این شبکه اجتماعی به همراه تلگرام و به‌دلیل رخدادهای مرتبط با تظاهرات ۱۳۹۶ ایران، و به دستور مقامات حکومت ایران از دسترس کاربران ایرانی خارج شد، و پس از چند روز دوباره رفع فیلتر شد.

تلگرام

Telegram یک شبکه اجتماعی پیام رسان می باشد که بیشتر کاربران آن را ایرانی ها تشکیل داده اند. طبق آمارها بیش از ۸۰ درصد از کاربران ایرانی از تلگرام استفاده می‌کنند. و بیش از ۴۰ میلیون کاربر ایرانی در تلگرام فعالیت می نمایند. تلگرام تا پیش از فیلتر شدن در ایران، محبوب‌ترین پیام‌رسان ایرانی ها بود. به گونه‌ای که در سال ۱۳۹۶، ۶۳ درصد ایرانیان عضو آن بوده‌اند. تلگرام در اطلاع‌رسانی و بسیج اجتماعی برای کارهای امدادی از جمله در زمین‌لرزه ۱۳۹۶ ازگله و پایین آوردن نرخ دلار در اوج تحریم ها تأثیرگذار بوده‌است.

تلگرام در ایران و فیلترینگ آن

پیش از فیلترینگ، بیش از ۸۰ درصد از کاربران ایرانی از تلگرام استفاده می‌کردند. تا شهریور ۱۳۹۵، بیش از ۲۰ میلیون کاربر ایرانی در تلگرام فعالیت می‌کردند. تلگرام در اواخر ماه مارس ۲۰۱۸ اعلام کرد که نزدیک به ۲۰۰ میلیون کاربر فعال در سرتاسر جهان دارد که بیش از ۴۰ میلیون نفر از کاربران آن (یک پنجم کل کاربران) در ایران بودند. بر پایه نظرسنجی انجام‌شده از سوی (ایسپا)، تلگرام تا پیش از فیلتر شدن، محبوب‌ترین پیام‌رسان بود. به گونه‌ای که در سال ۱۳۹۶، ۶۲٫۲ درصد ایرانیان عضو آن بوده‌اند.

تلگرام در اطلاع‌رسانی و بسیج اجتماعی برای کارهای امدادی از جمله در تأثیرگذار بوده‌است. پیام‌رسان در قبل از فیلترینگ، دارای حدود ۴۰ میلیون کاربر فعال بود. و ۶۰ درصد از این کشور صرف استفاده از این برنامه می‌شد.

پس از اختلالات ایجاد شده توسط دولت ایران برای استفاده از و ، توجه به سمت جلب شد. از جمله عللی که باعث این امر شد، می‌توان به سرعت و امنیت بالای این پیام‌رسان اشاره کرد به علاوه اینکه امکان انتقال گروه‌ها از نرم‌افزارهای قدیمی به این نرم‌افزار با استفاده از لینک‌های دعوت وجود داشت. اضافه بر این در این پیام رسان، محدودیت تعداد عضوگیری در گروه‌ها، از ۵۰ عضو در وایبر به ۲۰۰۰۰۰ عضو افزایش می‌یافت و امکان تبادل فایل‌ها با حجم بینهایت ممکن بود.

بارها بحث فیلترینگ تلگرام را مورد بررسی قرار داد و همواره محدودیت‌هایی را برای دسترسی کاربران به آن اعمال کرده‌است به گونه‌ای که دسترسی کاربران به این پیام‌رسان همواره با اختلالات جدی مواجه می‌شده‌است. طی تظاهرات ۸ سال ۱۳۹۶ تلگرام به مدت بیش از یک هفته از دسترس کاربران ایرانی خارج شد و بالاخره در تاریخ ۲۳ دی ماه ۱۳۹۶ مجدداً در دسترس قرار گرفت. تلگرام در ۱۰ اردیبهشت ۹۷ مجدداً در ایران به دستور قضایی از دسترسی کاربران خارج شد. در دستور قضایی دادستانی تهران آمده بود که تلگرام باید به گونه ای فیلتر شود که حتی با ابزارهایی شبیه فیلترشکن هم قابل دستیابی نباشد.

تجربه دو بار فیلتر شدن تلگرام در ایران نشان می‌دهد کاربران ایرانی نه به پیام‌رسان‌های خارجی مانند مهاجرت کردند و نه مشتری پیام‌رسان‌های داخلی مانند شدند، بلکه در جستجوی بوده‌اند. در نظرسنجی ای که در مهر ماه ۱۳۹۷، حدود ۶ ماه پس از فیلترینگ تلگرام، توسط انجام شد، مشخص شد که علی‌رغم فشار گسترده حکومت ایران برای مجبور کردن مردم به استفاده از پیام رسان‌های داخلی به جای تلگرام، باز هم اکثریت کاربران از این پیام رسان استفاده می‌کنند.

 طبق این نظرسنجی، ۶۲٫۵ درصد از پاسخگویان اعلام کردند قبل از فیلتر تلگرام از این پیام‌رسان استفاده می‌کردند و در مهر ماه ۱۳۹۷، ۴۷٫۳ درصد از کل پاسخگویان اعلام کرده‌اند همچنان از تلگرام استفاده می‌کنند که این عدد نسبت به خرداد ماه تقریباً ثابت مانده‌است. نتایج نظرسنجی مرکز افکارسنجی دانشجویان ایران (ایسپا) در ۹۷، ۷۱ درصد جوانان ۱۸ تا ۲۹ ساله از تلگرام استفاده می‌کنند.

درخواست مقامات ایران

سیستم پیام‌رسانی تلگرام می‌گوید که پس از رد درخواست همکاری مقام‌های ایران برای دستیابی به اطلاعات شهروندان این کشور، این شبکه برای ساعاتی در ایران مسدود اما فعلاً رفع فیلتر شده‌است. او ساعاتی پس از اعلام خبر انسداد تلگرام در ایران گفت: «ایران فعلاً انسداد تلگرام را رفع کرده‌است. تا ببینیم فردا چه می‌شود.» او همچنین گفت که ایران «در طول هفته گذشته نیمی از ترافیک تلگرام را متوقف کرد و امروز ما را برای دو ساعت به‌طور کامل مسدود کرد (همان زمان که خبر را اعلام کردیم) و حالا به نظر می‌رسد پس از انتشار خبر تصمیم گرفته باشند انسداد ما را بردارند.»

وی پیش‌بینی کرد که با ارائه توضیحی رسمی، انسداد را از سر خواهد گرفت. او در پیام اولیه خود در مورد شروع انسداد نوشته بود: «مقام‌های ایرانی می‌خواهند از تلگرام برای جاسوسی از شهروندان خود استفاده کنند. ما نمی‌توانیم در این زمینه به آن‌ها کمک کنیم و نخواهیم کرد.»

بعدها مذاکرات با مدیران تلگرام را تأیید کرد. از آنجا که برخی مدعی بودند در مذاکره با تخلفاتی رخ داده‌است گروهی از نمایندگان مجلس موظف به پیگیری موضوع شدند تا بررسی کنند که آیا تخلفی در این مذاکرات رخ داده یا خیر. در تاریخ ۹۷ ، نماینده عضو اعلام کرد: «بر اساس ارائه گزارش‌ها و مباحث مطرح شده هیچ تخلفی در انجام مذاکرات برای کمیسیون محرز نشد. اما این به معنی رفع فیلتر تلگرام نیست.»

گستردگی کاربرد تلگرام در ایران

تا شهریور ۱۳۹۵، بیش از ۲۰ میلیون کاربر ایرانی در تلگرام فعالیت می‌کردند. این آمار در نیمه سال ۱۳۹۶ به ۴۰ میلیون کاربر ایرانی رسید. این میزان استفاده از تلگرام باعث شده تا ۶۰ درصد کشور به استفاده از این پیام‌رسان اختصاص یابد. طبق تحقیقی که در مهر ماه ۱۳۹۶ انجام شد، از ۳۷۰۷ نفر از ایرانیان بین ۱۸ تا ۶۵ سال در مورد میزان استفاده از تلگرام سؤال شد که نتایج نشان داد که حدود ۹۰٪ آنان روزانه بیش از یک ساعت از وقت خود را به تلگرام اختصاص می‌دهند. در این بین حدود ۶۰٪ افراد از تلگرام برای گفتگو با دوستان و آشنایان و حدود ۱۸٪ برای سرگرمی و تفریح از آن استفاده می‌کردند.

براین اساس بررسی که در سال 1399 انجام شده است و در خبرگزاری فارس منتشر شد مشخص شد که تلگرام بیش از ۴۹ میلیون کاربر ایرانی دارد. این بستر در حال حاضر بیش از ۲ میلیون کانال دارد که در طول سال بیش از ۵۰۰ میلیون پست منتشر می کنند. این تعداد پست در مجموع بیش از ۱۰۰ میلیارد نمایش به خود اختصاص می دهد که این نشان گر آن است که هنوز تلگرام به عنوان پیام رسان در کاربرد های مختلف برای کاربران ایرانی کارد دارد.این پیام رسان در کل جهان بیش از ۴۰۰ میلیون دنبال کننده دارد که در حال حاضر ۴۹ میلیون آن ایرانی هستند. همچنین در بررسی این مرکز مشخص شد بیش از ۲ میلیون سوپر گروه فعال و پر مخاطب که سهم جدی در میان کاربران دارند در حال حاضر در حال فعالیت هستند.

دلایل محبوبیت تلگرام در ایران

تلگرام در ایران محبوب‌ترین اپلیکیشن پیام‌رسان محسوب می‌شد، تعداد زیادی از کاربران امکانات منحصربه‌فرد تلگرام را به‌عنوان دلیل انتخاب آن مطرح کرده‌اند؛ آن‌ها امکانات بهتر تلگرام ازجمله «کانال‌ها»، «استیکر» و «مالتی پلتفرم» بودن (البته در بین این‌ها به‌طور ویژه کانال‌ها) را دلیل این موضوع می‌دانند؛ و صدالبته مسدود بودن شبکه‌های اجتماعی دیگر نظیر نیز نقش مؤثری در این محبوبیت داشته‌است.

قوانین ایران برای تلگرام

در اردیبهشت ۱۳۹۵ مطابق مصوبه به این ۱۲ ماه مهلت داده شده که را به ایران منتقل کنند. هر چند که اعلام کرد که هیچ‌یک از سرورهای تلگرام به ایران منتقل نخواهند شد. دولت ایران در ادامهٔ پیام رسان‌ها و شبکه‌های اجتماعی در ایران بارها دسترسی به پیام‌رسان تلگرام را با اختلال مواجه کرده‌است. روز شنبه ۱۹ اردیبهشت ۱۳۹۴، در خدمات اینترنتی خود سرویس پیام‌رسان تلگرام را در برخی از نقاط و برخی استان‌ها بدون اطلاع قبلی مسدود و از دسترس کاربران خود خارج کرد. هر چند که این اختلال به صورت سراسری و فراگیر برای تمام کاربران اعمال نشده بود.

در اوت ۲۰۱۵ اعلام کرد که تلگرام موافقت کرده‌است که بر اساس درخواست دولت ایران برخی ربات‌ها و بسته‌های برچسب آن را محدود کند. براساس یک مقاله منتشر شده در Global Voices، این ویژگی‌ها توسط ایرانیان مورد استفاده قرار گرفت تا «به اشتراک گذاشتن نظراتی در مورد دولت ایران» بپردازند. این مقاله همچنین اشاره کرد که «برخی از کاربران نگران تمایل تلگرام به پاسخگویی به درخواست‌های دولت ایران مبنی بر مشارکت در آینده با سانسور دولت ایران یا حتی اجازه دسترسی دولت به اطلاعات تلگرام در مورد کاربران ایرانی هستند.» تلگرام اظهار داشت که همه چت‌های تلگرام حریم خصوصی هستند و هیچ درخواستی راجع به آن‌ها انجام نمی‌دهند.