وندال ها در آرامگاه پساهخامنشی – دانا نیوز

به گزارش دانا نیوز روستای فالونَک از بخش مرکزی شهرستان مَرودشت در استان فارس است و در دهستان رامجردیک واقع شده اشت. در این منطقه آرامگاه صخره ای مشابه آرامگاه شاهان هخامنشی (در نقش رستم) شناسایی شده است که به گمان باستان شناسان و پژوهشگران به دوره فراهخامنشی (پس از هخامنشیان) تعلق داشته باشد. آرامگاه سنگ نبشه یا تزئیناتی ندارد و مشخص نیست متعلق به چه شخصی بوده است.

مطالعات شاهرخ رزمجو ـ باستان شناس متخصص دورهٔ هخامنشی ـ به همراه احسان احمدی نیا  ـ باستان شناس ـ که در مقاله ای با عنوان «چشم انداز تدفینی دشت مرودشت در دوره فراهخامنشی با بررسی یادمان های دستکند تدفینی» منتشر شده است نشان می دهد «تدفین های دست­کند صخره­ ای قابل تاریخ گذاری به دورۀ فراهخامنشی در دشت مرودشت مانند هر دوره یا محل دیگری در درجۀ اول به عنوانِ گونه­ای از تدفین­ هایِ شأن زا برای اعضای خانواده­ های قدرتمند در هرم قدرت اجتماعی ساخته و استفاده می­ شدند. یادمان­هایی که از یکسو اعتبار مشروعیت و قدرت ایشان را در بین جمعیت بومی و سایر قدرت­ های منطقه­ ای افزایش می­ داد. از دیگر سو سندی معتبر برای اخلاف دودمانی اشراف در جهت تملک و تداوم تسلط بر املاک اجدادی در آینده محسوب می­ شدند.»

سیاوش آریا پژوهشگر میراث فرهنگی هم براساس پژوهش ها و پرس وجوهایی که داشته معتقد است «آرامگاه صخره ای «فالونَک» برپایه شواهد باستان شناختی از آنِ خاندان بومی پارس و «پَرَتَرَکه ها» است اما نمی دانیم که در پیوند با کدام فرد است. باید دانست که دودمان فراته داران میراث داران هخامنشیان بوده و در آیین و باورها از آنان پیروی می کردند از روی سکه های بر جای مانده و نام برخی از این فرمانروایان می توان به آگاهی های بیشتری دربارۀ آنها دست یافت.»

آرامگاه های صخره ای از دوره داریوش بزرگ هخامنشی به روش چهارپیل (چلیپا یا صلیبی) در کوه دژنِبِشت یا سه گنبدان (نقش رستم) ایجاد شد و پس از آن جانشینان او از این نمونه پیروی کرده و آرامگاه هایی را در نقش رستم و پارسه (تخت جمشید) ساختند. درباره روش تراشیدن جبهۀ آرامگاه نوشته است: از بالای صخره رو به پایین سنگ های برجسته را تا اندازه ای هموار کرده اند سپس از خطی ۲۶ متر پایین تر از قلۀ صخره سینۀ کوه را در جبهه ای به گسترۀ ۱۰ متر تراشیده و ۸ متر و نیم پایین رفته اند تا شاخۀ بالایی چلیپا تمام شده آن گاه پهنۀ جبهه را دو برابر کرده دو شاخۀ میانی را با بلندای حدود ۷ متر کَنده اند و پس از آن به تراشیدن شاخۀ پایینی پرداخته و ۶ متر و هشتاد سانتی متر دیگر پایین رفته اند. (زنده یاد شاپور شهبازی)

راه رسیدن به آرامگاه فالونک دشوار است بدون طناب تقریبا ناممکن به نظر می آید. سیاوش آریا حدود پنج ماه پیش توانسته به داخل این آرامگاه برسد هرچند پس از گرفتن عکس از آن ارتفاع افتاد و آسیب سخت دید و حالا پس از گذشت پنج ماه توانسته درباره آنچه در این آرامگاه دیده است بنویسد. او از یادگارنویسی های متعدد در این آرامگاه با استفاده از سیمان اطلاع داده و نوشته است: «یکی از دشواری های یادمان های تاریخی و فرهنگی که در روستاها و آبادی ها و دور از شهرها جا دارند رسیدگی نکردن از سوی اداره های میراث فرهنگی گردشگری و صنایع دستی شهرستان ها است و آن ها را به حال خود رها کرده اند. کمبود بودجه و نیروی انسانی در یگان حفاظت میراث فرهنگی سبب شده تا وزارت میراث فرهنگی نتواند به درستی از این میراث حفاظت کند و همین موضوع دست سودجویان اَموال تاریخی و فرهنگی را باز گذاشته است.

او براساس مشاهداتش اشاره کرده که گل سنگ ها در بخش گسترده ای از آرامگاه صخره ای «فالونک» رخنه کرده و بخش های کوچکی از این بنا شکسته شده است که می توان به درون خود گوردخمه اشاره کرد. از سویی یادگارنویسی ها با سیمان و اِسپری در درون گوردخمه گسترده است.

این پژوهشگر میراث فرهنگی که اشاره دارد در خردادماه ۱۴۰۳ توانسته وارد این آرامگاه شود در توصیف آن نوشته است: «گوردخمۀ درون آرامگاه بسیار ساده است. در این گوردخمۀ با یک سنگ نگارۀ ساده و ابتدایی یا شاید نیمه تمام مواجه می شویم که تا کنون مطالعه و بررسی علمی درباره آن انجام نشده و در هیچ نوشته ای هم به آن اشاره نشده است. می توان پنداشت که به سبب کمبود فضا و جایگاه قرارگیری سنگ نگاره ساده و ابتدایی تراشیده شده است. با این همه از تعداد زیادی از باستان شناسان و پژوهشگران دربارۀ آن پرس وجو کردم و آگاه شدم که تا کنون هیچ یک پژوهشگران و دوستداران میراث فرهنگی به بالای این آرامگاه به سبب دسترسی سخت و غیرممکن آن راه نیافته اند و تنها یونس زارع  باستان شناس و کارمند پایگاه جهانی پارسه (تخت جمشید) با طناب در سال ۱۴۰۰ خورشیدی از این آرامگاه بالا رفته است و او هم از وجود این سنگ نگاره آگاهی نداشت و تنها یک سنگ نگارۀ کوچک و ناقص در ورودی گوردخمه و سمت چپ و بالای آن را شناسایی کرده که بسیار محو شده است. با این همه به ادارۀ کل میراث فرهنگی استان فارس و مسئول ثبت آثار تاریخی و کارشناسان امر عکس های سنگ نگاره را نشان داده و شناسایی سنگ نگاره را اطلاع دادم. /// شوربختانه ادارۀ میراث فرهنگی استان تا کنون این آرامگاه صخره ای بسیار ارزشمند و شناخته شده را ثبت ملی نکرده است که جای افسوس و نگرانی دارد. /// بهانۀ ادارۀ میراث فرهنگی برای ثبت نکردن آن دسترسی سخت و دشوار به آن است.   می توانستند با یک نردبان و تجهیزات مورد نیاز در همۀ این سال ها آرامگاه «فالونک» را به ثبت ملی برسانند. بی گمان در این زمینه کوتاهی شده است.

دربارۀ دیرینگی سنگ نگارۀ نویافته و شناسایی شده تا انجام کامل پژوهش های کارشناسی نمی توان چیز بیشتری گفت تنها می توان پیشنهاد داد که پژوهش و بررسی های بیشتر باستان شناسی انجام شود.»

انتهای پیام