دمپر چیست؟

اگر در زمستان یا تابستان، در محیطی که زندگی می ‌کنید احساس ناراحتی از بابت دمای اتاق دارید، یا دمای خانه دچار تفاوت و تناقضات اذیت ‌کننده است، مقصر دمپر شماست. شما باید دمپر را تنظیم کنید، مخصوصاً هنگامی که در خانه نقاط سرد و گرم وجود دارد. در حالیکه بعضی از خانه ‌ها دمپر اتوماتیک دارند و با موتور کار می ‌کنند (در بخش دمپر موتور مفصل درباره آن صحبت کردیم) برخی از دمپر ها دستی هستند و نیاز به تنظیمات منوال یا دستی را دارند. دمپر ها از اساسی‌ ترین تجهیزات برای کنترل جریان هوا محسوب می‌شوند. نه فقط در منازل، بلکه در بیمارستان ‌ها، هتل ‌ها، ساختمان ‌های بزرگ تجاری، نیروگاه ‌ها، صنایع نفت و گاز و پتروشیمی و سایر صنایع نیز از دمپرها استفاده می ‌شود. پس دمپرها طیف گسترده ای از کاربری ‌ها را شامل می ‌شوند.

دمپر چیست؟

قبل از هر چیز، شما باید بدانید دمپر چیست؟ ( damper چیست ) کار دمپر چیست ؟ تا بعداً بتوانیم راجع به انواع و کاربرد آن و سایر ویژگی‌ های دمپر صحبت کنیم. دمپر در حقیقت نوعی صفحه فلزی یا دریچه است که با باز و بسته شدن، سبب تنظیم جریان هوای عبوری از داکت ‌ها و کانال‌ ها می‌شود. هنگامی که دمپر در محیطی نصب و تنظیم می‌ شود، دمای محیط را با فرستادن جریان هوای گرم یا سرد به نقاط مختلف محیط تنظیم می ‌نماید. با تنظیم دمپر می توانید میزان هوای ورودی به هر اتاق یا هرجای دیگری از خانه خود را کاهش یا افزایش دهید. همچنین با تنظیم تیغه های دمپر می‌ توان جهت جریان هوا را تغییر داد.

دمپرها در کجا قرار دارند؟

حال که فهمیدیم دمپر چیست و با کاربرد دمپر تا حدودی آشنا شدیم، وقت آن است که بدانیم در یک خانه دمپرها در کجا قرار دارند؟ به زیرزمین یا اتاق زیر شیروانی خود بروید و دمپرها را پیدا کنید. آنها معمولاً در جایی از سیستم داکت‌ ها قرار دارند که شاخه شاخه است یا دچار برامدگی شده. دمپر های نوع دستی، یک میله دارند که می توان با استفاده از پیچ گوشتی یا اهرمی که با دست قابل تنظیم است، آن را تنظیم کرد. دسته را در محل مورد نظر خود تنظیم کرده و سپس مهره را محکم نگه دارید تا موقعیت خود را حفظ کند.

نحوه تنظیم دمپر ها

باید بدانید که هنگام تنظیم دمپر ها باید مرحله آزمایش و خطا را طی کنید. برای باز کردن دمپر، باید اهرم را در موقعیتی قرار دهید که با کانال موازی باشد. این کار اجازه می دهد تا هوا از طریق کانال به حداکثر سرعت خود برسد. سپس، اهرم را در موقعیت افقی کانال قرار دهید تا بسته شود.

در طول تابستان، بهترین کار این است که هوای سرد را به قسمت بالای خانه خود انتقال دهید تا در کل راحتی بیشتری داشته باشید. در همین حال، باید خلاف این کار را در ماه های سرد سال انجام دهید. شما باید هوای گرم را در مناطق پایین خانه هدایت کنید تا گرما خود به خود به سمت بالا حرکت کند و فضای خانه گرم شود.

انواع دمپر

با وجود اینکه عملکرد دمپرها به یکدیگر شباهت زیادی دارند اما، هر نوع خاص این وسیله، کاربرد منحصر به‌فرد و مخصوص خود را دارد که به کمک آن‌ها در درجه اول تهویه مناسب و سپس ایمنی و راندمان مناسبی در فضا ایجاد می‌شود. در ادامه با انواع دمپر آشنایی پیدا خواهید کرد.

بالانس دمپر

این نوع از دمپر که به دمپر بادی نیز معروف است. در پشت فن هواکش‌ها استفاده می‌شود. هنگامی که فن روشن می‌شود؛ پره‌های آن جهت انتقال هوا به بیرون از هم باز شده و به هنگام خاموش شدن، پره‌ها روی هم قرار می گیرند و بسته می‌شوند. به دلیل اهمیت سبک بودن تیغه‌ها در این نوع، پره از جنس آلومینیوم ساخته می‌شوند.

فایر دمپر

با استفاده از این نوع، امکان جلوگیری از عبور آتش و دود از طریق مسیر کانال هوا به مناطق دیگر وجود دارد. به همین جهت نوعی دمپر ضد حریق یا ضد انفجار محسوب می‌شود. یک فیوز وظیفه کنترل پره‌های فایر دمپر را به عهده دارد که با آلیاژ خاصی ساخته می‌شود. این آلیاژ زمانی که دمای محیط به بالای ۷۴ درجه برسد؛ ذوب خواهد شد و با کمک فنرهای تعبیه شده، فشاری ایجاد می‌شود که موجب بسته شدن تیغه‌ها خواهدشد. این نوع در پالایشگاه‌ها، کارخانجات و هر محلی که احتمال آتش‌سوزی خطرآفرین وجود دارد؛ مورد استفاده قرار می‌گیرد.

دمپر ضد انفحار

این محصول به دلیل طرای خاص می‌تواند در مقابل شدت موج انفجار و شعله‌های آتش مقاوم باشد و مانع بسیار خوبی برای جلوگیری از ورود موج انفجار به داخل و همچنین انتقال شعله‌های آتش و دود ناشی از آن به داخل می‌شود.  این محصول در ایران به دلیل عدم توانایی در طراحی، تست و نداشتن تجربه مناسب در این زمینه، تولید نمی‌شد. به همین دلیل برای تهیه آن باید از کشورهای اروپایی وارد شده و این امر موجب بالا بودن قیمت دمپر و اتلاف هزینه و زمان می‌شد. شکل ظاهری و مکانیزم عملکرد خیلی پیچیده و گرانی داشته که توانسته‌ایم با تغییرات مناسب در عملکرد و هزینه‌ها صرفه‌جویی کنیم . با انجام تست‌های فراوان، آزمایشات گوناگون و صرف وقت و هزینه توانسته‌ایم با تغییر در ظاهر آن و قرار دادن تعدادی تیغه در پشت پره‌ها مقاومت آن‌ها بسیار بالاتر ببریم .

دمپر اتوماتیک

اگر اتوماتیک باشد؛ تنظیم جریان هوا به وسیله موتورهای الکترونیکی و به شکل مدوام انجام خواهد شد. به این نوع دمپر موتوری نیز گفته می‌شود.

دمپر کانالی

با کمک این محصول، جریان هوا بین دو کانال های هوا و یا دریچه‌های هوایی و دریچه فن کویل قابل تنظیم خواهد بود. دمپر کانالی ممکن است یک یا چند پره داشته باشند (مانند دمپر گرد تک پره، دمپر گرد چند پره و …) که به شکل دستی یا اتوماتیک حرکت می‌کند و امکان کنترل جریان را بوجود می‌آورد.

دمپر جریان معکوس

اگر تیغه‌ها به صورت یکی در میان، جهت‌شان مخالف یکدیگر باشند؛ نوع دمپر جریان معکوس است. در این نوع، تنظیم هوا تنها در یک جهت انجام می‌شود. به عنوان مثال تنها جهت ورود یا خروج هوا در یک ساختمان مورد استفاده قرار می‌گیرد.

دسته‌بندی دمپرها (جزئی‌تر)

ماکرو دمپر (دمپرهای سایز بزرگ)

میکرو دمپر (دمپرهای سایز کوچک)

دمپر پروانه‌ای

دمپر دیافراگمی

دمپر لوور

دمپرسازی چیست؟

دمپرها یکی از مهم‌ترین اجزای ساختمان‌ها هستند که نقش مهمی در کیفیت هوای ورودی و خروجی به محیط‌های مختلف ایفا می‌کنند. نحوه کنترل جریان هوا در صنعت، علاوه‌بر کیفیت هوای ورودی به فضاها و مکان‌های مختلف از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. برای مثال، در صنایع نفت، گاز، پتروشیمی یا حتی نیروگاه‌ها جریان هوا به کمک دمپرهای صنعتی تنظیم و کنترل می‌شود.هر چه انتخاب نوع دمپر مصرفی مهم است، به همان میزان نیز کارخانه تولیدی دمپرسازی نظیر تهویه نظری ، تولید با کیفیت محصولات آن و رعایت استانداردها به هنگام تولید، مهم است چرا که طراحی دقیق این محصولات موجب مقاومت بالای دمپرها در برابر خوردگی و هر نوع شرایط جوی می‌شود. همانطور که گفتیم، دمپرها نقش مهمی در کیفیت هوای خروجی نیز دارند. برای مثال در صنایعی مانند ذوب آهن، این دمپرها کیفیت هوای خروجی را کنترل می‌کند.

مزایا و معایب دمپر

مزایا:

بهبود کیفیت هوا: دمپرها بهبود جریان هوا و کنترل کیفیت آن را افزایش می‌دهند.

کاهش صدا: دمپرها صدای ارتعاش و جریان هوا را کاهش می‌دهند.

کاهش ارتعاش و لرزش: دمپرها به کاهش ارتعاش و لرزش در سیستم های مختلف کمک می‌کنند.

کنترل دما و رطوبت: دمپرها به کنترل دما و رطوبت در سیستم‌های HVAC کمک می‌کنند.

افزایش بازدهی: دمپرها با کنترل جریان هوا، کاهش ارتعاش و صدا، و کنترل دما و رطوبت، بازدهی سیستم را افزایش می‌دهند.

معایب:

هزینه بالا: دمپرهای با کیفیت و با قابلیت های متعدد، هزینه بالایی دارند.

نیاز به نگهداری و تعمیر: دمپرها نیاز به نگهداری و تعمیر دارند تا همواره به درستی عمل کنند.

محدودیت در جریان هوا: دمپرها ممکن است در جریان هوای بالا، محدودیت داشته باشند و جریان هوا را محدود کنند.

به طور کلی، دمپرها با توجه به نوع و کاربرد آن ها، می‌توانند مزایا و معایبی داشته باشند. برای استفاده بهینه از دمپرها، باید از دمپرهای با کیفیت و مطابق با نیاز سیستم استفاده شود و نگهداری و تعمیرات دوره‌ای برای آن‌ها انجام شود.