دستورالعمل ایمنی جرثقیل کارگاهی
جرثقیل کارگاهی (Workshop Crane) نوعی جرثقیل است که در محیط‌های صنعتی کارگاه‌ها و کارخانه‌ها برای جابجایی بارهای سنگین در مسافت‌های کوتاه استفاده می‌شود. این جرثقیل‌ها به دلیل طراحی فشرده و قابلیت حرکت در فضاهای محدود گزینه‌ای مناسب برای کارگاه‌های تولیدی تعمیرگاه‌ها و انبارها هستند.
کاربردهای جرثقیل کارگاهی
- حمل و نقل قطعات و تجهیزات سنگین در خطوط تولید و مونتاژ
- جابجایی موتور و قطعات خودرو در تعمیرگاه‌ها و صنایع خودروسازی
- کمک به عملیات جوشکاری و ساخت قطعات بزرگ
- استفاده در انبارها و سوله‌ها برای تخلیه و بارگیری اجناس
- حمل مواد اولیه در صنایع فلزی چوبی و پتروشیمی
مزایای استفاده از جرثقیل کارگاهی
- کاهش فشار کاری اپراتورها و افزایش بهره‌وری
- افزایش ایمنی در جابجایی اجسام سنگین
- اشغال فضای کم نسبت به لیفتراک و سایر تجهیزات حمل بار
- کاهش هزینه‌های تعمیر و نگهداری در مقایسه با ماشین‌آلات بزرگ‌تر
دستورالعمل ایمنی کار با جرثقیل کارگاهی
رعایت نکات ایمنی در هنگام کار با جرثقیل کارگاهی ضروری است تا از بروز حوادث و آسیب‌های جانی و مالی جلوگیری شود. در ادامه مهم ترین دستورالعمل‌های ایمنی برای استفاده از این تجهیزات آورده شده است:
1) بررسی و آماده‌سازی قبل از کار
- بررسی وضعیت فیزیکی جرثقیل از جمله کابل‌ها قلاب بازوها و سیستم هیدرولیک
- اطمینان از سلامت ترمزها و سیستم کنترلی
- آزمایش حرکت‌های بالا و پایین چپ و راست برای بررسی عملکرد صحیح
- بررسی محیط کار و اطمینان از نبود موانع در مسیر حرکت جرثقیل
- بررسی استقرار مناسب جرثقیل روی سطح صاف و محکم
2) ایمنی حین عملیات جابجایی بار
- ظرفیت مجاز بارگیری را رعایت کنید و از بلند کردن بارهای بیش از حد مجاز خودداری کنید
- از توزیع مناسب وزن بار و بستن صحیح آن به قلاب جرثقیل مطمئن شوید
- حرکت ناگهانی یا شتاب زده در حین بلند کردن بار ممنوع است
- در هنگام حرکت جرثقیل افراد نباید در زیر بار قرار بگیرند
- بار باید به آرامی بلند و جابجا شود تا از نوسانات شدید جلوگیری شود
- در صورت شنیدن صدای غیرعادی یا مشاهده هرگونه مشکل عملیات را متوقف کرده و بررسی‌های لازم را انجام دهید
3) نکات ایمنی اپراتور و افراد حاضر در محیط
- اپراتور باید آموزش‌های لازم را گذرانده باشد و از دستورات ایمنی پیروی کند
- استفاده از تجهیزات حفاظت فردی (PPE) مانند کلاه ایمنی کفش ایمنی و دستکش الزامی است
- در هنگام کار با جرثقیل استفاده از تلفن همراه یا انجام فعالیت‌های متفرقه ممنوع است
- از علامت‌های دست یا سیگنال‌های استاندارد برای هدایت جرثقیل استفاده شود
- افراد متفرقه نباید بدون اجازه به منطقه عملیاتی جرثقیل نزدیک شوند
4) اقدامات پس از اتمام کار
- پس از اتمام کار جرثقیل را در محلی امن و مشخص پارک کنید
- قلاب را در موقعیت ایمن و بدون بار قرار دهید
- برق یا سیستم هیدرولیک جرثقیل را خاموش کنید
- در صورت مشاهده خرابی موضوع را به مسئول تعمیر و نگهداری اطلاع دهید
- محیط کار را از ابزارها و موانع اضافی پاک‌سازی کنید
اقدامات اضطراری
- در صورت قطع برق یا خرابی سیستم کنترل جرثقیل را متوقف کنید و از نیروی فنی کمک بگیرید
- در صورت سقوط بار به سرعت منطقه را ترک کنید و وضعیت را به مسئولین اطلاع دهی
- هنگام مشاهده دود جرقه یا هرگونه نشتی جرثقیل را خاموش کرده و محیط را تخلیه کنید
خطرات کار با جرثقیل کارگاهی و راه‌های پیشگیری
کار با جرثقیل کارگاهی در صورت رعایت نکردن نکات ایمنی می‌تواند خطرات جدی برای اپراتور و افراد حاضر در محیط داشته باشد. در ادامه مهم ترین خطرات همراه با راه‌های پیشگیری از آن‌ها آورده شده است:
1) سقوط بار از جرثقیل
خطر:
بار ممکن است به دلیل بستن نامناسب شکستگی کابل یا قلاب یا نوسان شدید سقوط کند که منجر به آسیب‌های جانی و خسارات مالی می‌شود.
راه‌های پیشگیری:
- استفاده از تجهیزات سالم و استاندارد برای بستن و جابجایی بار
- اطمینان از بستن صحیح و متعادل بار
- جلوگیری از حرکات ناگهانی و سریع هنگام بلند کردن یا جابجایی بار
- عدم حضور افراد زیر بار معلق
2) واژگونی جرثقیل
خطر:
اگر سطح زمین نامناسب باشد وزن بار بیش از حد مجاز باشد یا تکیه‌گاه‌های جرثقیل درست تنظیم نشده باشند ممکن است جرثقیل واژگون شود.
راه‌های پیشگیری:
- استفاده از سطح صاف و مقاوم برای قرار دادن جرثقیل
- رعایت حداکثر ظرفیت بار مجاز و جلوگیری از بارگیری بیش از حد
- بررسی و تنظیم صحیح پایه‌ها و تعادل جرثقیل
3) برخورد جرثقیل یا بار با افراد و تجهیزات
خطر:
در صورت عدم کنترل صحیح جرثقیل ممکن است بازوها یا بار با کارگران ماشین‌آلات یا سازه‌های اطراف برخورد کند.
راه‌های پیشگیری:
- استفاده از علامت‌های هشداردهنده و نوارهای ایمنی در اطراف محل کار
- هماهنگی با راهنمای جرثقیل (سیگنال‌دهنده) برای هدایت درست عملیات
- ایجاد مسیرهای ایمن و مشخص برای حرکت افراد و تجهیزات
4) نقص فنی و خرابی تجهیزات
خطر:
فرسودگی کابل‌ها خرابی قلاب نقص در سیستم کنترل و مشکلات الکتریکی می‌تواند منجر به حادثه شود.
راه‌های پیشگیری:
- انجام بازرسی‌های روزانه و دوره‌ای برای بررسی سلامت جرثقیل
- گزارش سریع هرگونه مشکل و جلوگیری از استفاده از تجهیزات معیوب
- استفاده از قطعات استاندارد و اورجینال در تعمیرات
5) برق گرفتگی و تماس با خطوط برق
خطر:
اگر جرثقیل در نزدیکی خطوط برق کار کند احتمال برخورد و ایجاد برق گرفتگی شدید برای اپراتور و دیگر کارکنان وجود دارد.
راه‌های پیشگیری:
- رعایت فاصله ایمن از خطوط برق فشار قوی
- استفاده از سیستم‌های عایق الکتریکی و بررسی سالم بودن سیم‌ها و کابل‌ها
- آموزش اپراتورها در مورد خطرات الکتریکی
6) خستگی و بی‌توجهی اپراتور
خطر:
بی‌توجهی خستگی یا حواس‌پرتی اپراتور می‌تواند باعث اشتباهات خطرناک در کنترل جرثقیل شود.
راه‌های پیشگیری:
- تعیین ساعات کاری مناسب برای اپراتورها و جلوگیری از کار بیش از حد
- اطمینان از آموزش کامل و استاندارد اپراتور
- الزام استفاده از تمرکز کامل و ممنوعیت استفاده از تلفن همراه هنگام کار