جشنواره ای برای «قهر کرده ها» – دانا نیوز

به گزارش دانا نیوز آنچه در ادامه می خوانید گزارش نورنیوز از ضرورت بازبینی در سیاست های سینمایی و جشنواره ای دولت چهاردهم است:

با برگزاری نخستین جلسه شورای سیاستگذاری چهل وسومین جشنواره فیلم فجر در حضور وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی زنگ آغاز مهم ترین رخداد هنری کشور رسما به صدا درآمد. هرچند بدنه ی سینما برای حضور در ضیافت سالانه ی هنر هفتم در بهمن ماه از مدت ها پیش کار خود را شروع کرده و چرخه ی تولید آثار سینمایی را به حرکت درآورده اما نشست دیروز وزیر با مسئولان سازمان سینمایی و نیز اعضای شورای سیاستگذاری جشنواره امسال سمت و سو و حال و هوای حاکم بر این جشنواره را تاحد زیادی روشن کرد.

سخنان سید عباس صالحی در این نشست جنبه های تلخ و شیرینی از واقعیت سینما و بلکه به طور کلی سپهر هنر امروز ایران را روایت کرد. توجه به این تحلیل واقع بینانه می تواند چشم انداز روشنی از فرصت ها و تهدیدهای حوزه فرهنگ و مشخصا هنر سینما در افق ایران امروز به دست دهد.

وزیر فرهنگ به خلاف سیره ی برخی فعالان سیاست زده که اصرار بر سفیدنمایی یا سیاه نمایی ساحت هنر دارند مشکلات و تنگناهای این حوزه را بدون پرده پوشی و کتمان برشمرد و برای وجود «فاصله عمیق میان جامعه سینمایی و بخش تصمیم گیر» ابراز تأسف کرد.

او ضمن اقرار شجاعانه به «اعتمادهای از دست رفته» و «سخت بودن کاهش بی اعتمادی میان اهالی سینما و مسئولان» گفت:« باید تلاش کنیم کسانی که قهر کرده اند را بازگردانیم و البته در حل مشکلات برخی هنرمندان دنبال سر و صدا کردن نباشیم. بخش اعظم اهالی سینما نسبت به سینمای ایران تعصب دارند به همین دلیل برداشت من این است که اگر گام های مثبتی برداریم می توانیم اعتمادهای از دست رفته را به زودی بازگردانیم .»   

آنچه وزیر فرهنگ در دیدار با مسئولان جشنواره گفت واقعیتی مشهود است که پیش از این بارها از سوی سینماگران و نیز تحلیل گران حوزه فرهنگ بیان شده بود. فعالان عرصه ی سیاسی و اجتماعی با درک زودرس نشانه هایی از تضعیف سرمایه اجتماعی بارها مسئولان و متولیان حوزه فرهنگ را به تغییر نگاه خود به این حوزه راهبردی فراخواندند و اهمیت غیرقابل انکار سینما و به طورکلی هنر را در ایجاد امید و نشاط ملی و به تبع آن تقویت سرمایه اجتماعی یادآور شدند.

چنین مخاطره ای پس از اتفاقات تلخ پاییز ۱۴۰۱ به فعلیت درآمد و جامعه ی نخبگی ایران در حوزه فرهنگ و هنر در مقیاسی بزرگ دچار سرگشتی و سرخوردگی شد و به شکل معناداری از چرخه نقش آفرینی در تولیدات هنری فاصله گرفت. هرچند در دوسه سال اخیر تولیدات قابل اعتنایی در سینمای ایران رقم خورد اما بی تردید بخش مهمی از پدیدآورندگان و فعالان سینما با بی انگیزگی مشهودی در حاشیه این هنر روزگار گذراندند و از نقش آفرینی در پهنه اجتماع و زندگی مردم دور شدند. این طیف از سینماگران و مشتاقان سینما که در کلام وزیر فرهنگ با عنوان “قهرکرده ها” از آنان یاد شده است حتما دلشکستگی ها و بلکه دلخوری هایی از مدیریت کلان فرهنگ در کشور داشته اند که توجه به آنها ضرورتی انکارناپذیر دارد.

سینمای ایران در سال های اخیر را اگر به صورت کمّی و با آمار تولید و تماشاچی ارزیابی کنیم احتمالا سینمایی نسبتا پررونق را خواهیم یافت؛ سینمایی که جوهره و جهت گیری غالب آن “کمدی سازی” بوده است. وفور کمدی هایی که به گواهی صاحب نظران خالی از سویه های اصیل “طنز” بوده و در سایه شوخی های سبک و گاه دور از نزاکت مخاطب را به سالن می کشاند.

چنین آثاری بیش از آنکه روحیه انتقادی و کنشگرانه را در مخاطبان خود برانگیزند و تقویت کنند به کالایی “مصرفی” و زودبازده تبدیل می شدند که از ساختن نشاط و امید اجتماعی عاجز بودند و هیچ خاطره جمعی شادمانی خلق نمی کردند. سیطره چنین سبکی در سینما دلایل زیادی دارد اما قطعا یکی از اصلی ترین دلایلش بی رغبتی و بی انگیزگی بخش قابل توجهی از اهالی سینمای ایران بوده است.

آنچه درباب سینمای روز ایران گفته شد مستقیما درباره جشنواره های سینمایی نیز قابل اطلاق است. جشنواره های فیلم فجر در سال های اخیر عمدتا با نگاه هایی که وزیر فرهنگ از آنها با تعابیر “مناسکی” و  “گلخانه ای” یاد کرد طراحی و برگزار می شد. جامعه هوشمند سینمای ایران به سرعت چنین جوهره ای را در جریان جشنواره کشف می کرد و در برابرش مقاومت نشان می داد یا دست کم با رغبت و اشتیاق در آن حضور نمی یافت.

سیاست های اعلامی از سوی برخی مسئولان سینمایی در سال های اخیر به وضوح در مسیر خط کشی های سیاسی و ایدئولوژیک و از این طریق موجب رنجاندن طیفی از فعالان و پدیدآورندگان آثار سینمایی بود. در شرایطی که فضای ملتهب سیاسی و اجتماعی کشور پس از پاییز ۱۴۰۱ اقتضا می کرد که سینما و هنر پرچمدار همگرایی و آشتی جویی باشد مدیران ارشد این حوزه با زبانی تند و طوفانی مرزهای خودی / غیرخودی را ترسیم می کردند. چنین سیاست هایی غیر از آنکه عدد “قهرکرده ها” را در عرصه سینمای ایران افزایش دهد چه برکت و فایده ای داشته است؟

اکنون اما نوبت به دولت وفاق رسیده است. در دولتی که می کوشد شعار همگرایی و هم افزایی و تحمل “دیگری” را در تمام امور پیاده کند و در این عرصه سینما نقش پیشگام و پیشران را دارد. هرچند همان طور که وزیر فرهنگ گفت کاهش بی اعتمادی ها میان نهاد قدرت و نهاد فرهنگ امروز چندان ساده نیست اما می توان امیدوار بود با تغییر رویکردها و رویه ها و سیاست ها و برنامه ها فرایندی شکل بگیرد که نه امسال بلکه به مرور و در سال های آتی نقش آفرینی هنر هفتم و فعالان خلّاقش در ایران برای خلق امید و نشاط ملی و در پی آن تقویت سرمایه اجتماعی سرعت پیدا کند.

دولت چهاردهم می تواند میزبان شایسته و خدومی برای اهل هنر فرهنگ و سینما باشد به شرط اینکه برنامه ای سنجیده اراده ای جزم مدیرانی شجاع و صادق و نوآور داشته باشد تا رخدادهایی همچون جشنواره فیلم فجر را به نمایشگاهی از ظرفیت و بضاعت هنری کشور فارغ از خط کشی های تصنّعی و ضد وفاق تبدیل کند.

سید عباس صالحی از آن جهت که در سخنان خود به وجود نابسامانی ها و نابهنجاری های مدیریتی در مواجهه با اهالی سینما اعتراف کرده نیمی از مسیر اصلاح را پیموده است. اکنون نوبت تکمیل این حرکت اصلاحی است تا وفاق و هم گرایی و آشتی به خانواده سینمای ایران برگردد و مدیران و پدیدآورندگان و تماشاچیان به عنوان سه رکن شکوفایی هنر هفتم دوران جدیدی از سینما را در ایران رقم بزنند؛ دورانی که بضاعت هنر این سرزمین را نه صرفا با معیارهای  کمّی ارزیابی می کند و نه تماما با موازین مورد پسند حاکمیت. این دوران جدید بیش از آنکه سینما را به صورت گلخانه ای مدیریت کند نقش خدمت رسانی و حمایت گری و تسهیل گری را برعهده می گیرد.    

انتهای پیام