سقف مهریه بعد از فوت شوهر

نحوه محاسبه مهریه بعد از فوت شوهر

زمانی که یک زن و مرد به عقد دائم هم در می‌آیند و نکاح میان آن‌ها جاری می‌شود، مرد موظف به پرداخت مهریه همسر خود می‌شود و زن به عنوان مالک مهریه شناخته می‌شود. مهریه یکی از حق‌های قانونی زنان است که هر زمان بخواهند، می‌توانند آن را از شوهران خود مطالبه کنند. اگر شوهر زنی فوت کند، زن می‌تواند مهریه خود را از وارثین او مطالبه کند، به این ترتیب که با تنظیم یک دادخواست قانونی، وارثان شوهرش را ملزم به پرداخت حق مهریه خود کند. درست است که اغلب زنان با مراجعه به دادگاه و با قصد طلاق از شوهرشان، اقدام به مطالبه مهریه می‌کنند، ولی برای گرفتن مهریه هیچ نیازی به طلاق نیست و می‌توان حتی بعد از گرفتن مهریه به زندگی مشترک ادامه داد.

همانطور که گفتیم مهریه حق قانونی و شرعی زنان است و دینی است که بر گردن مرد بعد از نکاح، گذاشته می‌شود. بسیاری از مردان قبل از اینکه مهریه همسرشان را پرداخت کنند، فوت می‌کنند. در این شرایط ممکن است بخواهید بدانید، تکلیف مهریه چه می‌شود؟ شرایط مطالبه مهریه زن بعد از فوت شوهر چیست؟ آیا می‌توان مهریه را از پدر شوهر یا سایر وارثان مرد دریافت کرد؟ برای دریافت پاسخ این سؤالات با این مقاله از بهترین وکیل در قم همراه باشید.

مهریه زن و مسائل مربوط به آن

مهریه برای زن در حکم یکی از حقوق مالی مهم اوست. بلافاصله بعد از نکاح این حق به زند داده می‌شود و طبق قانون مدنی، زن بنا بر مالکیتی که بر مهریه دارد، می‌تواند هر گونه دخل و تصرفی را در مهریه خود داشته باشد و هر زمان که اراده کرد، آن را از شوهرش بگیرد، حتی بعد از مرگ او. برای صحیح بودن ازدواج موقت، یکی از شروط، تعیین مهریه برای زن است که معمولاً با توافق طرفین ازدواج مشخص می‌شود. تنها در صورتی که نکاح باطل باشد یا فسخ شده باشد، مهریه به زن تعلق نمی‌گیرد.

از این رو مطالبه مهریه زن حتی بعد از فوت شوهرش نیز امکان پذیر است. خوب است بدانید که مسائلی همچون داشتن رابطه نامشروع زن، ناشزه بودن و عدم تمکین او از شوهرش، حق مهریه را از او سلب نمی‌کند و زن همچنان مالک مهریه می‌ماند و این حقیست که از بین نمی‌رود.

مهریه زن بعد از فوت شوهر | مهریه زن و مسائل مربوط به آن

نفقه نیز حق مالی دیگری برای زنان است که شامل خوراک، پوشاک، مسکن، لوازم زندگی، هزینه‌های بهداشت و درمان و … می‌باشد که اگر زن از شوهرش تمکین نکند، به او تعلق نمی‌گیرد و یا اجرت المثل، مالی است که زن در قبال انجام کارهایی که وظیفه‌اش نبوده می‌تواند با اثبات در دادگاه خانواده مطالبه کند. ولی مهریه با همه این‌ها فرق دارد و یک دین به شمار می‌رود که تا پرداخت نشود، حتی تا زمان فوت و بعد از فوت مرد نیز بر گردنش می‌باشد.

همانطور که اشاره کردیم زن مالک مهریه است و این مالکیت را به محض عقد کردن با مرد، بدست می‌آورد. اما تکلیف آن دسته از زنانی که شوهرشان فوت می‌کند و مهریه خود را نگرفته‌اند، چه می‌شود؟ مهریه زن مانند یک دین بر گردن مرد است. یعنی همچون بدهی‌های مرد به شمار می‌رود و از این رو، مهریه زن نیز مانند سایر بدهی‌های مرد باید از محل ترکه او (چیزهایی که از او به صورت ارث باقی مانده) پرداخت شود.

شاید برایتان این سؤال پیش بیاید که اگر مرد و زن با هم نزدیکی نداشته باشند و شوهر فوت کند، مهریه زن به چه صورت است؟ در پاسخ باید بگوییم که اگر مرد پیش نزدیکی با همسرش فوت کند، همچنان مهریه‌اش به قوت خود باقیست و می‌تواند آن را از اموال او مطالبه کند. تنها در صورتی که دختری باکره باشد و از شوهر خود طلاق بگیرد، نصف مهریه به او تعلق می‌گیرد. اما اگر شوهرش پیش از داشتن ارتباط زناشویی با او فوت کند، تمام مهریه به زن تعلق می‌گیرد و با طلاق او فرق دارد.

البته طبق قانون، در صورتی که ترکه به اندازه کافی نباشد، ورثه مجبور به پرداخت مهریه یا سایر دین‌های متوفی نیستند. بلکه تنها باید از اموال باقی مانده به نسبت بدهی که هر یک از طلب کاران دارند، بینشان تقسیم کنند. این بدان معناست که ورثه ملزم نیستند که غیر از ترکه چیزی را به بستانکاران بدهند. البته اگر ورثه بخواهند، می‌توانند از اموال خودشان برای پرداخت مهریه یا سایر دیون استفاده کنند.

شاید با خودتان فکر کنید که مهریه در ازدواج دائم و موقت تفاوتی دارد؟ باید بگوییم که نه چندان. مهریه زن حتی پس از مرگ شوهرش، چه در عقد دائم و چه در عقد موقت قابل مطالبه می‌باشد و و تنها تفاوت میان این دو در آن است که اگر عقد موقت، ثبت رسمی نشده باشد، مطالبه آن با اجرای ثبت امکان پذیر نیست.

گرفتن مهریه زن بعد از فوت شوهر

مطابق با قانون مدنی، اگر فردی از دنیا برود، باید اول همه بدهی‌ها و دین‌هایی که به گردن داشته پرداخت شود و در نهایت اگر چیزی از اموال منقول و غیر منقول او باقی ماند، بین ورثه تقسیم گردد. بنابراین اگر مردی فوت کند و مهریه همسرش را پرداخت نکرده باشد، زن در صورت دادخواست مطالبه مهریه می‌تواند این حق را بعد از فوت همسرش دریافت نماید. چگونگی مراحل دریافت مهریه بعد از فوت شوهر را در ادامه شرح می‌دهیم.

اولین قدم برای گرفتن مهریه، اجرای ثبت است. طبق قانون باید برای همه املاک و مستغلات از طریق اداره ثبت، اسناد و مدارک کافی را دریافت نموده و استعلامات لازم را انجام دهید. گرفتن این اسناد از اداره ثبت املاک و اسناد، برای ارائه به محاکم قانونی، الزامی است. سند ازدواج هم یک سند رسمی به شمار می‌رود و در آن مبلغ مهریه تعیین شده است. بنابراین زن می‌تواند با مراجعه به مراکز ثبت اسناد، مهریه خود را مطالبه کند. چرا که ابلاغیه‌ای برای وارثان متوفی ارسال می‌شود و از آنان خواسته می‌شود که مهریه زن را پرداخت نمایند. لازم به ذکر است که هزینه درخواست مهریه از طریق اجرای ثبت، معادل یک بیستم مبلغ مهریه می‌باشد.

زن می‌تواند به دفترخانه محلی که در آن عقد کرده مراجعه نماید و با ارائه سند ازدواج خود که در آن جا به ثبت رسیده، اقدام کند. در این شرایط یک حکم اجرائیه پرداخت مهریه صادر می‌شود و ورثه متوفی با دریافت این اجرائیه مطلع می‌شوند که برای مطالبه مهریه اقدام شده است و ظرف مدت ده روز از دریافت این ابلاغیه، آن‌ها فرصت دارند که مهریه را پرداخت نمایند. اگر بنا به هر دلیلی از پرداخت مهریه بعد از دریافت ابلاغیه، امتناع کنند، اموال به جای مانده از متوفی توقیف می‌شود و چنانچه اموالی برای توقیف نباشد، زن می‌تواند یک گواهی از اداره ثبت بگیرد و از طریق دادگاه مراحل کار را دنبال نماید.

اگر زنی موفق به مطالبه مهریه خود از طریق اجرای ثبت نشد، کار به پایان نمی‌رسد و او می‌تواند دادخواستی را برای مطالبه مهریه ه طرفیت ورثه متوفی تنظیم نموده و به دادگاه خانواده ارائه کند. شایان ذکر است که هزینه دادرسی مهریه با مراجعه به دادگاه، سه و نیم درصد مبلغ مهریه می‌باشد. از آنجایی که مهریه زن جزو دیون ممتاز محسوب می‌شود، پرداخت آن نسبت به سایر دین‌ها، دارای ارجحیت است.

البته همانطور که قبلاً گفتیم ورثه ملزم به پرداخت دیون و بدهی‌های متوفی از منابع خارج از ترکه او نیستند و باید اگر چیزی از اموال باقی ماند، آن را میان طلبکاران به نسبت طلبی که دارند، تقسیم کنند. اما هنگام تقسیم بدهی‌ها و دین‌هایی که اولویت دارند، باید اول پرداخت شوند که در این خصوص نفقه زن و مهریه او ارجحیت بالاتری دارند. البته خوب است اشاره کنیم که مهریه زن دائم بعد از فوت شوهرش مجزا از سهم الارث او می‌باشد. و زن می‌تواند بعد از مرگ شوهرش، هم مهریه خود را بگیرد و هم ارثیه‌ای که به او می‌رسد.

شرایط گرفتن مهریه از پدر شوهر بعد از مرگ شوهر

اگر پدر شوهر زنی فوت کند و از او به شوهرش ارث برسد، زن می‌تواند مهریه خود را از این سهم الارثی که به شوهرش تعلق می‌گیرد مطالبه کند. در این شرایط دو راه در مقابل زن وجود دارد. یکی اقدام از طریق اجرای ثبت و دیگری مراجعه به دادگاه به طرفیت وراثت. باز هم از آنجایی که مهریه زن در زمره دیون ممتاز قرار دارد و ادای آن واجب است، ابتدا باید مهریه زن از ماترک به ارث رسیده، پرداخت شود و هر چیزی که در نهایت از اموال متوفی باقی بماند، بین وراثان از جمله همسر زن، تقسیم می‌شود. حتی جالب است بدانید که اگر زن فوت کند و مهریه خود را دریافت نکرده باشد، وارثان او می‌توانند این مهریه را مطالبه کنند.

مهریه زن بعد از فوت شوهر | شرایط گرفتن مهریه از پدر شوهر بعد از مرگ شوهر

البته بر اساس قانون، مهریه دینی است که به گردن شوهر زوجه می‌باشد و پدرشوهر او وظیفه‌ای در قبال پرداخت مهریه، هر چند که وضع مالی خوبی داشته باشد، ندارد. اما معمولاً به دلیل وجود مسائل عاطفی و برای تأمین بخشی از نیازهای زن جهت ادامه زندگی، ممکن است پدر شوهر بخشی از مهریه زن را پرداخت کند.

به طور کلی مهریه دو نوع عندالمطالبه و عند الاستطاعه دارد و به منزله تعهدی از سوی مرد برای زن است. اگر زن برای وصول مهریه خود به دادگاه مراجعه کند، دادگاه بررسی می‌کند تا ببیند مرد اموال و سرمایه‌ای دارد یا خیر و در صورت تمکن و استطاعت مالی، مرد را ملزم به پرداخت می‌کند. حتی در شرایطی که مرد توان پرداخت مهریه را نداشته باشد، می‌تواند به دادگاه، دادخواست اعسار (قسط بندی مهریه) را بدهد و مبلغ مهریه را قسطی پرداخت نماید تا به کلی وصول شود.

مهریه بعد از فوت همسر

بنابراین تکلیف مهریه زن بعد از فوت شوهر، به خوبی مشخص شده است و حتی اگر شوهر پرداخت نکند و یا نتواند، از منبع ارثیه خود مرد یا پدرش این حق قابل وصول خواهد بود. همچنین اگر تعداد سکه تعیین شده برای مهریه زیر 110 عدد باشد و مرد با وجود توان پرداخت، از دادن مهریه خودداری کند، امکان گرفتن حکم حبس برای او وجود دارد.

در بسیاری از موارد، مرد فوت می‌کند و زن برای ادامه زندگی خود، اقدام به مطالبه مهریه‌اش می‌کند. بنابراین از اموال به جای مانده از شوهر، باید اول مهریه زن پرداخت شود و سپس سایر دین‌ها رسیدگی و پرداخت شود. همچنین پدر شوهر با داشتن وضع مالی خوب، تعهدی برای پرداخت مهریه عروس خود ندارد. در شرایطی هم که زن فوت کند، فرزندان او یا دیگر وراثی که دارد، می‌توانند پیگیر حق مهریه او باشند و نسبت به مطالبه آن اقدام نمایند.

منبع:

Bloomberg Law

سایت انتشارات قضایی