سیستم اعلام حریق متعارف چیست؟

مرکز کنترل سیستم اعلام حریق متعارف

مهمترین بخش  امکانات خانه هوشمند اعلام حریق متعارف مرکز کنترل (کنترل پنل، Contro panel) میباشد که تمامی دتکتورها ، شستی ها و سایر تجهیزات اعلام حریق از طریق مدارهای شعاعی به این دستگاه متصل میگردند.

روی مزکر کنترل بنا بر تعداد زون ها میتوان شماره مربوط به هر زون را مشاهده کرد.

در سیستم اعلام حریق متعارف نحوه ارتباط دتکتورها با پانل مرکزی به این صورت است که در مواقع بروز حریق، تحریک دتکتور یا فشار دادن شستی اعلام حریق  باعث ایجاد یک اتصال کوتاه نسبی در مدار می‌شود و جریان مدار افزایش می‌یابد

(نه به حدی که به عنوان اتصال کوتاه کامل شناخته شود و باعث اعلام خطا شود)، در نتیجه مرکز کنترل، از طریق مدار الکترونیکی بعد از تشخیص حریق رله‌های مربوطه را وصل کرده و آژیرها و چراغ‌های اعلام خطر را به کار می‌اندازد.

دتکتور دودی متعارف

این نوع دتکتورها نسبت به دود حساس هستند و بر اثر دود حاصل از آتش یا جرقه تحریک میشوند. دتکتورهای دودی متعارف به دو نوع تقسیم میشوند : 1- فوتوالکتریک (Optical) و 2- یونیزاسیون

دسته بندی دیگر دتکتورهای دودی براساس نوع کارکرد آنها میباشد که به انواع زیر میباشند:

دتکتور دودی معمولی در دو نوع متعارف و آدرس پذیر :

این نوع دتکتورها به صورت سقفی نصب میشوند و دارای محفظه ای هستند که پس از انباشته شدن توسط دود این محفظه تحریک شده و با تغییر جریان عبوری به مرکز کنترل اعلام حریق مینماید.

دتکتور دودی لیزری (بیم دتکتور) :

آشکارسازهای دودی خطی و یا همان بیم دتکتورها در مواردی که بخواهیم فضای بزرگ و وسیعی مانند انبار، سالن یک کارخانه و یا سوله و … را تحت پوشش سیستم اعلام حریق قرار دهیم

و نصب دتکتورهای معمولی مشکل و یا غیر اقتصادی باشند از این نوع دتکتورها استفاده می شود. این  نوع دتکتورها دارای یک قسمت فرستنده (TX) هستند که اشع های به سمت گیرنده (RX) می فرستد.

این دو قسمت در دو سمت سالن نصب می شوند و هرگاه عاملی مانند دود بین این دو عنصر واقع شود و ارتباط اشعه را قطع کند باعث اعلام خطر می گردد.

در بعضی از این نوع دتکتورها فرستنده و گیرنده روی یک قسمت وجود دارد و در قسمت روبرو  یک انعکاس دهنده (Reflector) نصب می گردد.

این دتکتورها می توانند فضایی به پهنای 15 متر و به طول 10 الی 100 متر را بسته به برند انتخابی تحت پوشش خود قرار دهند و ارتفاع نصب آنها تا 25 متر برای کاربردهای حفاظت از جان است. ولتاژ کار آنها معمولا 24 ولت DC است. هر چه فاصله ی بین گیرنده و فرستنده افزایش یابد جریان مصرفی نیز افزایش می یابد.

اصول شناخت این دتکتور (Beam) به خاطر جبران ناتوانی دتکتورهای نقطه ای می باشد. این نوع دتکتور به صورت شعاعی (Projector) عمل کرده و به دو نوع تقسیم می شوند،

در نوع اول فرستنده و گیرنده از هم جدا هستند و در نوع دوم فرستنده و گیرنده بر روی یک قاب سوار و از یک رفلکتور برگشت شعاع نوری استفاده شده است. نوع معمول و مورد استفاده، نوع دوم میباشد.

دتکتور مکنده یا نمونه گیر هوا (airsampling) :

این نمونه برداری ذرات بسیار ریز دود اندازه ای در حدود 0.005 Obs/m را در هر نقطه اي كه درحال تولید باشد بواسطه محفظه لیزر تشخیص داده و از طریق كابلهاي ارتباطي به پانل اعلان حریقی که کنترل آن را به عهده دارد انتقال مي دهد

و آژیر یا فلاشر متصل به آن اعلان خطر می نماید. سیستم های مذکور به Air sampling smoke detection معروف هستند .

طراحي لوله ها در فضاهاي Server Room و يا Data Center به چند صورت مي باشد. اين لوله ها جهت مكش هوای داخل محیط و جریان هوای در گردش داخل رک،

هم مي توانند در سقف و هم در مجاورت Rack و يا نيز با اتصال به لوله هاي قابل انعطاف به داخل Rack و يا حتي UPS هدايت شوند.

با اين كار بجاي انتظار براي رسيدن دود به سقف، در همان لحظه ای كه دود توليد گرديده است آژیر اعلان حریق در مرحله Pre-Alarm به صدا در خواهد آمد.

در این حالت دود حتی در مرحله ای که تولید میشود و بصورت نامرئی است نیز توسط سیستم تشخیص داده میشود .

در مراحل بعد به مرور گذر زمان و اضافه شدن به حجم دود تولید شده سطح آلارم های بالاتر اعم از Alarm 1 و Alarm 2 و در نهایت سیگنال Action برای اعلان نهایی و یا تخلیه اطفاء توسط سیستم ارسال خواهد شد.

دتکتور حرارتی متعارف

این نوع دتکتورها نسبت به حرارت حساس هستند که بر دو توع ثابت و متغیر در بازار موجود میباشد.

کابل خطی حرارتی (LHD) Linear Heat Detector Cable

این کابل حرارتی در دو نوع متعارف و آدرس پذیر میباشد که در دماهای متفاوت عمل کشف حریق را به صورت حرارتی انجام میدهد.

فرض کنید رکهای شما در کنار و پشت آن حرارت بالایی دارند و سیستم کولینگ ظرفیت خنک کردن تمام نواحی ان را ندارد به وسیله این کابل خطی که در دماهای 68 درجه 86 درجه و 108 درجه کارایی دارند

چنانچه دما در محیط به بالاتر از از دماهای ذکر شده برسد این کابل زوج سیستم که از یک طرف به پنل مرکزی متصل شده با یک اتصال کوتاه سریع به کشف نقطه ای که حریق در حال شکل گرفتن است

کمک میکند پس میتوان در امتداد و داخل رکها این کابل خطی را به عنوان یک تجهیز اعلام حریق حرارتی استفاده نمود.

دتکتور حرارتی نوع میله ای

نوع دیگری از دتکتورهای حرارتی، دتکتور حرارتی میله ای میباشد که در فضاهای صنعتی کاربرد دارند. این دتکتورها به دلیل شکل میله ای آنها در هر دوحالت عمودی و افقی با توجه به نوع کاربرد و مکان نصب، موجود میباشند. که بر روی درجه حرارت های مختلف ( از 60 درجه تا 385 درجه) قابل تنظیمند.

دتکتور حرارتی نوع میله ای

دتکتور گازی متعارف

نسبت به یک نوع گاز خاص (برای مثال گاز شهری یا مونوکسید) حساس هستند و با انتشار آن گاز در فضا تحریک شده و به پنل، آلارم تحریک را ارسال میکند

دتکتور ترکیبی متعارف

برای بالابردن حساسیت سیستم اعلام حریق در مناطق پرخطر از این نوع دتکتور استفاده میشود که هم بر اثر دود و هم بر اثر حرارت تحریک میشود.

دتکتور شعله (Flame detector)

دتکتورهای شعله جهت تشخیص شعله آتش در حریق هایی که از همان ابتدا ایجاد حریق دارای شعله میباشد و درواقع زودتر از دود و حرارت، شعله ایجاد میشود همانند آتش ناشی از مواد قابل اشتعالی چون مواد هیدروکربنی و سوخت ها، مورد استفاده قرار میگیرند.

این نوع دتکتورها در انواع مختلف با توجه به نوع اشعه ساطع شده از آتش مورد استفاده قرار میگیرند که ممکن است این اشعه‌ها توسط چشم انسان قابل رویت یا غیرقابل رویت باشد.

انواع دتكتورهاي شعله : دتكتورهاي شعله بر حسب اينكه  به كدام محدوده از طيف تشعشعات آتش حساس هستند طبقه بندي ميشوند. بعضي از آنها همزمان دو يا سه ناحيه را آشكار سازي مي‌كنند. بر اين اساس انواع زير از دتكتورهاي شعله وجود دارد:

1. دتكتور شعله مادون قرمز(IR Flame Detector): اين دتكتور به طيف مادون قرمز حساس بوده و براي آشكارسازي آتش انواع سوختهاي هيدروكربني مناسب مي‌باشد. نسبت به نور خورشيد غير حساس مي باشد اما تشعشعات مادون قرمز متغييرباعث آلارم كاذب درآن مي‌شود.
2. دتكتور شعله ماورا بنفش(UV Flame detector): اين دتكتور به طيف ماوراء بنفش حساس بوده و براي آشكارسازي آتش سوختهاي هيدروكربني ، ئيدروژن  مناسب مي باشد. نسبت به نور خورشيد و تشعشعات اجسام داغ غير حساس مي‌باشد. تشعشات ناشي از قوس الكتريكي و لامپ هاي هالوژن موجب آلارم كاذب خواهد شد.
3. دتكتور شعله دوگانه(UV-IR Flame Detector) : اين دتكتور به هردو طيف ماوراء بنفش ومادون قرمز حساس مي باشد و براي آشكار سازي آتش سوختهاي هيدروكربني ،‌ هيدروژن و فلزات آتش زا مناسب مي باشد. نسبت به نور خورشيد غير حساس است.
4. UV/IR2 Flame detectors  : این دتکتور نسبت به تشعشع دو ناحیه متفات از طیف مادون قرمز و نیز به طیف ماوراء بنفش حساس می‌باشد، درواقع دارای یک سنسور ماوراء بنفس و دو سنسور با دو طیف متفاوت مادون قرمز می‌باشد.
5. IR2 Flame Detectors (دتکتور شعله دوگانه مادون قرمز): این دتکتور دارای دو سنسور مادون قرمز جهت پاسخگویی به 2 طول موج متفاوت می باشد تا امکان تشخیص موج ناشی از حریق از دیگر منابع موج وجود داشته باشد که فرکانس های پایین با طول موج بین 1 هرتز تا 15 هرتز که از شعله های آتش ایجاد می شود را کشف و اعلام میکند.
6. IR3 Flame Detectors ( دتکتور شعله سه گانه مادون قرمز) : اين دتكتور نسبت به تشعشع سه ناحيه متفاوت از طيف مادون قرمز حساس مي‌باشد و مجهز به 3 سنسور مادون قرمز مجزا جهت پاسخگویی به طول موج های متفاوت است تا امکان تشخیص موج ناشی از حریق از دیگر منابع موج وجود داشته باشد. براي آشكارسازي آتش سوخت هاي هيدروكربني مناسب است. نسبت به نور خورشيد غير حساس است و درصد آلارم كاذب در آن بسيار پايين است.

شستی سیستم

در بهترین خانه هوشمند درصورت مشاهده آتش سوزی ، شخص میتواند با با فشردن این شستی ها آلارم تحریک سیستم را به مرکز کنترل اعلام حریق ارسال نماید. و حداکثر 3 ثانیه پس از فشردن شستی، آژیرها یا زنگ های اعلام حریق در منطقه مورد نظر به صدا درخواهند آمد.

آژیر

با بروز حریق و فعال شدن سیستم مرکزی رله های مربوطه وصل شده و آژیر ها به صدا درمی‌آیند. درواقع آژیر یک وسیله شنیداری برای اعلام حریق میباشد.

آژیرفلاشر متعارف

کارکرد آن و طریقه فعال شده آن مانند آژیرها است با این تفاوت که این وسیله شنیداری و دیداری است.

بیم دتکتور

بیم دتکتور یکی از انواع دتکتورهای دودی است که کارکرد آن در فضای بزرگ با سقف های بلند (معمولا سوله ها یا سالن های تولید یا انبارها) میباشد.

این نوع دتکتورها دارای یک فرستنده و یک گیرنده مجزا هستند که در دو طرف منطقه‌ی تحت پوشش قرار میگیرد و هرگاه عاملی مانند دود بین این دو عنصر واقع شود و ارتباط اشعه را قطع کند باعث اعلام خطر می‌گردد.

ریموت اندیکاتور

در مواقعی که منطقه مورد نظر جهت حفاظت با سیستم اعلام حریق دارای بخش های متعدد باشد برای تسریع در تشخیص محل دقیق آتش سوزی از ریموت اندیکاتور استفاده میشود.

برای مثال در آپارتمان های چند طبقه که هرطبقه دارای چند واحد میباشد و یا در هتل ها و ساختمان های اداری که هر طبقه دارای چند بخش و اتاق های متعدد میباشد

وجود ریموت اندیکاتور در سر درب هر واحد یا هر اتاق موجب میگردد در هنگام به صدا در آمدن آژیرها و مشخص شدن محل تقریبی آتش سوزی در یک طبقه با مراجعه به آن طبقه و کنترل ریموت اندیکاتورها بتوانیم محل دقیق را به سرعت تشخیص دهیم

به این صورت که هر واحدی دچار آتش سوزی شده باشد چراغ ریموت اندیکاتور همان واحد روشن میشود

منبع : control4.com