موتور دالاندر چیست؟

موتور دالاندر به موتورهای القایی دو سرعته گفته می شود که معمولاً یکی از این سرعت ها دو برابر دیگری است، یعنی اگر سرعت دور کند ۱۵۰۰ rpm باشد سرعت دور تند ۳۰۰۰ rpm است. در این موتورها از یک سیم پیچ برای دو سرعت استفاده می شود که نسبت سرعت ها ۱/۲ است. به طور مثال موتورهای سه فاز دالاندر در فرکانس ۵۰ هرتز، (۴ و ۲ قطب) با سرعت (۳۰۰۰ و ۱۵۰۰ دور)، (۸ و ۴ قطب) با سرعت (۱۵۰۰ و ۷۵۰ دور) و موتور (۱۲ و ۶ قطب) با سرعت (۱۰۰۰ و ۵۰۰ دور) موجود است.

الکتروموتور دو دور چیست؟ الکتروموتور دو دور یا دو سرعته نوعی موتور الکتریکی القایی دوسرعته است که تغییر سرعت در آن بر پایه تغییر تعداد قطب ها انجام می شود. اتصال دالاندر در سیم پیچ های این ماشین امکان تغییر تعداد قطب های آن را به نسبت ۱ به ۲ فراهم می آورد.

پلاک موتور دالاندر

یکی از راه های شناخت الکتروموتور دالاندر توجه به سرعت و همچنین تعداد قطب هایی است که روی پلاک نوشته شده است که باز هم نسبت فوق در آن صادق است فقط قطب ها با سرعت نسبت عکس دارند؛ یعنی تعداد قطب های کم مربوط به سرعت بالا و تعداد قطب های زیاد مربوط به سرعت کم است. همچنین در برخی موارد بر روی پلاک موتور حالت גג/∆ نشان داده شده که نشان می دهد این یک موتور دالاندر است. بنابراین موتورهای داﻻﻧﺪر ﺑﻪ ﻣﻮﺗﻮرﻫﺎﻳﻲ اﻃﻼق ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ ﺑﺘﻮان ﺑﺎ ﺗﻐﻴﻴﺮ در اﺗﺼﺎﻻت ﺳﻴﻢ ﭘﻴﭽﻲ آن از دو سرعت اﺳﺘﻔﺎده کرد ﻛﻪ دور ﺗﻨﺪ را اﺻﻄﻼﺣﺎً ﺳﺘﺎره دوﺑﻞ ﻣﻲﻧﺎﻣﻨﺪ و به دور ﻛﻨﺪ مثلث گفته می شود .

تخته کلم موتور دالاندر

اﻳﻦ ﻓﻘﻂ ﻧﺤﻮۀ ﭼﻴﺪﻣﺎن اتصالات در سیم پیچی هاست. با توجه به شکل حالت ستاره دوبل (גג) خواهید دید سیم پیچی ها از دو نقطه به هم وصل می شوند. چرا که ما شش گروه سیم پیچ خواهیم داشت بنابراین از آنجا که سیم پیچ ها به هم متصل است بنابراین ما شش سر کلاف خواهیم داشت که در حالت ستاره دوبل سه سر کلاف با کنتاکتور، اتصال کوتاه می شوند و سه سر کلاف دیگر توسط کنتاکتور دیگری به برق وصل می شوند. شکل زیر تخته کلم موتور دالاندر را برای شرایط مختلف نشان می دهد.

نوع دیگری از موتورها، موتورهای با دو سیم پیچی مجزا می‌باشند. این نوع موتور‌ها می توانند دو سرعت با هر نسبتی داشته باشند.

هر چند مشخصات الکتریکی آن‌ها با درک این واقعیت که سیم پیچ های دور کم ناگزیر بایستی استرس‌های مکانیکی و الکتریکی حالت دور زیاد را هم تحمل کنند، تحت تاثیر قرار می‌گیرند. بنابراین گاهی اوقات این موتور‌ها در دور کم جریانی بیشتر از حالت دور زیاد می‌کشند.

موتورهای با سیم پیچی دالاندر (Dahlander motors):

سیم بندی ستاره-ستاره ستاره (ستاره دوبل) Y/YY

این موتور‌ها در حالت کلی مطابق شکل زیر سیم پیچی شده اند.

به منظور راه اندازی موتور در دور کم، منبع تغذیه به ترمینال‌های (۱U, ۱V, ۱W) وصل شده و ترمینالهای (۲U, ۲V, ۲W) دست نخورده باقی می‌مانند. در این حالت موتور به صورت ستاره Y. راه اندازی می‌شود. در این حالت با توجه به سری بودن سیم پیچهای هر فاز، موتور با جریان کمتری راه اندازی می‌گردد. (و همچنین توان کمتر).مانند شکل زیر

جهت استفاده از این موتور‌ها در دور زیاد، منبع تغذیه به سرهای (۲U, ۲V, ۲W) وصل شده و سرهای (۱U, ۱V, ۱W) به هم متصل می‌شوند. در این روش مطابق شکل زیر موتور به صورت YY مورد استفاده قرار می‌گیرد. در این حالت تعداد قطب‌ها نصف و در نتیجه طبق رابطه N= ۱۲۰ *F/P سرعت دو برابرمی گردد. همچنین با توجه به شکل مقاومت سیم پیچ های هر فاز کمتر شده و در نتیجه جریان راه اندازی افزایش می‌یابد. (همچنین توان موتور افزایش می‌یابد)

ساختار کلی موتور دو دور تک فاز و سه فاز مشابه است؛ اما این الکتروموتورها با یکدیگر تفاوت هایی نیز دارند. الکتروموتور دو سرعته سه فاز نسبت به نوع تک فاز آن، اندازه ای کوچک تر دارد اما قدرت و بازدهی آن بیشتر است. در موتور الکتریکی دوسرعته سه فاز اختلافی با نسبت دو برابری بین سرعت های کم و زیاد موتورها وجود دارد.

کاربرد موتور دالاندر یا دو سرعته

موتور دالاندر یا همان الکتروموتور دو سرعته به دلیل قابلیت های منحصر به فردی که دارد؛ می تواند در صنایع مختلف به کار برده شود. ابزارآلاتی که در آن ها موتور دو سرعته استفاده می شود شامل دستگاه ها و صنایعی مانند فن ها، تجهیزات و سیستم های انتقال مواد (نقاله ها)، الکتروموتور گونی بافی، صنایع نساجی، صنایع فلزی، صنایع بسته بندی، صنایع نفت و گاز و پتروشیمی، صنایع غذایی، صنایع دارویی، جرثقیل های سقفی، جرثقیل های ریلی و دروازه ای، چرخ سفال گری، تجهیزات شهربازی، اسکله های تخلیه و بارگیری و همچنین موتور کولرها می باشند.